Söz konusu uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmek olunca gözler Japonya’nın Okinawa Adası’na çevriliyor. Doğu Çin ile Filipin Denizi arasında bulunan adaların en büyüğü olan Okinawa’da yaşayan insanlar; dünya nüfusunun geneline kıyasla son derece uzun, sağlıklı ve en önemlisi mutlu hayatlar sürüyor. Bu yüzden Okinawalılar, dolu dolu sürdürülen bir yaşamın simgesi olarak görülüyor. Herkesin bir ikigai’ye sahip olduğuna inanan bu zinde, uzun ömürlü ve mutlu insanlar; şu sorunun cevabını merak ettiriyor: İkigai ne demek?
İkigai Nedir?
İkigai; Japoncada “canlı” veya “yaşam” anlamına gelen “iki” ile “fayda, değer” anlamını taşıyan “gai” sözcüklerin birleşiminden oluşan bir kavram. Bu kavram, Türkçeye “hayata değer, anlam veya amaç katan” olarak çevriliyor. İkigai, “Japonların uzun ve mutlu yaşam sırrı” şeklinde biliniyor olsa da geleneksel Japon tıbbının temel sağlık ve zindelik esaslarına dayanıyor.
Japon psikolog Michiko Kumano, ikigai’yi tanımlarken “kişinin, kendisini zevk aldığı faaliyetlere adamasından kaynaklanan ve onlara derin bir tatmin yaşatan refah hâli” tanımını kullanıyor.
Yazar ve aynı zamanda sinir bilimci Ken Mogi, Awaking Your Ikigai kitabında daha şiirsel bir dil kullanarak bu kavramı “neşeyle uyanmak” olarak nitelendiriyor. Mogi’ye göre oldukça eskilere dayanan bu kavram, insanlara sabah yataktan kalmak için coşku dolu bir neden sunuyor. Bu noktada ikigai’nin genel olarak kişinin içinde bulunduğu çevreyi, yaşadığı toplumu göz ardı eden bir bireysellikten bahsetmediğinin altını çizmek gerekiyor.
Bu felsefe, başkalarına da fayda sağlayan bir kişisel arayış ve varoluş yolu sunuyor. Yani ikigai, bireysel olarak hayatınıza anlam ve amaç kazandırarak tatmin olmanıza olanak tanırken bütünün hayrına faydalı olmayı da gerektiriyor.
İkigai, psikolojik akış teorisiyle de ilişkilendiriliyor. Tıpkı akış teorisinde olduğu gibi ikigai felsefesi de bireyin tüm yeteneklerini sonuna kadar kullanarak yaşamı tüm varlığıyla deneyimleyebilmesine odaklanıyor. Benzer şekilde her iki yaklaşıma göre birey, tam anlamıyla dahil olduğu her faaliyette olumlu bir zihinsel hâl yakalayarak hazza ulaşıyor.
Kuramın yaratıcısı Mihaly Csikszentmihalyi’nin “akışta olmak” ile ilgili yaptığı şu tanım, aslında ikigai’nin yarattığı duygusal refahı da anlatıyor: “insanların tam katılımla hareket ettiklerinde hissettikleri holistik duygu”
İkigai Nasıl Bulunur?
Mutlu ve uzun bir yaşam vadeden ikigai kavramı, ancak içsel bir yolculukla keşfedilebiliyor. Herkesin bir ikigai’ye sahip olduğundan hareketle bu yolculuğun gerçek bir gayret ve öz farkındalık ışığında yapılması gerekiyor. Bireyin eşsiz ve çok kıymetli varlık nedenini bulma şekli elbette farklılık gösterebiliyor. Yine de “İkigai nasıl bulunur?” sorusunu yanıtlamak için ortak bir diyagram kullanılabiliyor. “ikigai şeması” olarak da bilinen bu diyagram, dört ana bileşenden oluşuyor:
Tutku
Beceri
Misyon
Meslek
İkigai’yi bu dört ana alanın kesişimi simgeliyor. Bu şema aracılığıyla bireysel ikigai’nin keşfi için her alanın kişisel deneyimlerle doldurulması gerekiyor. Kişiyi, onun yaşamı algılama şekline bakmaya iten bu yaklaşımda bazı unsurlar daha kolay, bazıları ise daha zor keşfedilebiliyor. Ruhsal büyümenin emek ve zaman istediği gerçeğini göz önüne alarak ikigai arayışında da aceleci olmamak gerekiyor. Bu dört alanı şu sorular eşliğinde doldurmak, ikigai’yi bulmayı kolaylaştırabiliyor:
Neyi Seviyorum?
“Tutku” alanını oluşturmayı kolaylaştıran bu soru, temelde kişiyi canlı kılan faktörü bulmayı sağlıyor. Yaşama neşe katan ve tatmin hissi yaşatan deneyimler ya da hissedilen her şey; bu soruya yanıt olabiliyor. Elbette bu soruya gerçek bir samimiyetle cevaplar vermek gerekiyor. Kaygı ve endişeden uzak, samimi cevaplara ulaşmanın yolu da düşünmeye zaman ayırmaktan geçiyor.
Hangi Konuda Becerikliyim?
Çocukken keşfedilen yetenekler ve hobilerle gelişen yetilerin hepsi, bu alanda değerlendiriliyor. Becerilerin farkına varabilmek için yargılamalardan uzak şekilde gözlem yapmak oldukça önem taşıyor. Küçük büyük demeden neleri iyi yapabildiğine bakabilmek, tutku barındırmayan becerilere bile kıymet vermek gerekiyor. Elbette bu noktada yeteneklerin sağladığı veya sağlayabileceği maddi getiriler dikkate alınmıyor.
İnsanlığın Neye İhtiyacı Var?
Bütünün en küçük parçası olarak her birey, insanlığa katkı sağlıyor. Yaşamı deneyimlerken yapılan bu katkı ise “bireyin misyonu” olarak nitelendiriliyor. İkigai’nin üçüncü alanında bireysel ihtiyaç ve isteklerin ötesine adım atılarak karşılık beklemeksizin yapılanlara odaklanılıyor. Bu noktada misyon arayışına yakın çevreyle olan ilişkiler dikkate alınarak başlanıyor. Birey, “Kimlere ilham veriyorum?” ya da “Varlığım diğerleri için neyi kolaylaştırıyor?” sorularının rehberliğinde varlık nedenine biraz daha yaklaşıyor. Yeterince dikkatli bakıldığında ise varoluş amacının her eylemde, düşüncede ve niyette doğal olarak vücut bulduğu ayrımsanabiliyor.
Ne Yaparak Para Kazanmak İstiyorum?
Diyagramın bu alanı, her ne kadar maddi bir gereklilik içerse de daha çok neyi uğraş hâline getirmek istediğinizle ilgileniyor. Zira iktisadi kuram, maddi kazancın var olabilmesi için arz talep mekanizmasını zorunlu kılıyor. Bu nedenle tutkuyla yapılmak istenenlerin para kazandıracak mesleklere dönüşemeyebileceğini fark etmek gerekiyor. Yine de ikigai’ye göre tercihlerin materyalist zenginliğe odaklanmadan tutkuları ve yetenekleri gerçekleştirecek biçimde yapılması gerekiyor.
İkigai’nin Ruh ve Zihne Etkileri
“ikigai uygulama rehberi” olarak da bilinen İkigai: Japonların Uzun ve Mutlu Yaşam Sırrı kitabı, neşeyle dolu uzun bir yaşamın ipuçlarını barındırıyor. Yazar Héctor Garcia ve Francesc Miralles tarafından yazılan bu kitap, aynı zamanda bir tür kılavuz içeriyor. Kitaba göre daha uzun daha sağlıklı bir yaşam sürebilmek için ikigai’den ilham alan iyi yaşam alışkanlıklarını benimsemek gerekiyor. Kitapta paylaşılan 10 öneri ile ikigai’yi bulma yolculuğu, bütünsel bir yaşam anlayışıyla buluşturuluyor:
- Bir köşeye çekilmeden aktif kalmaya devam edin.
- Telaşlanmak yerine yavaşlanmayı öğrenin.
- Tıka basa yemek yerine midenizi %80 oranında doldurun.
- Etrafınızı iyi dostlarla kuşatın.
- Fiziksel hareketliliği sürdürmeye devam edin.
- Hayatı içten bir gülümseme ile karşılayın.
- Doğayla yeniden bağlantı kurun.
- Varoluşun güzelliğini yansıtan her şeye teşekkür edin.
- Anı yaşayın.
- İkigai’nizi takip edin.
Okinawa Adası’nda yaşayanların sürdürdüğü uzun ve sağlıklı yaşam; sadece yazarların değil, bilim insanlarının da dikkatini çekiyor. Dolayısıyla bu bölgedeki yaşam alışkanlıkları üzerine birçok araştırma yapılıyor. Bu araştırmalardan biri, ikigai felsefesinin temelinde yer alan “yaşam amacı” anlayışının zihinsel iyiliği nasıl arttırdığını gösteriyor.
Bu araştırmaya göre yaşamı tutkulu bir amaçla sürdürmek, kardiyovasküler sağlığı desteklemenin yanı sıra psikolojik açıdan iyi olma hâlini de beraberinde getirebiliyor. Ayrıca üretkenliği arttıran yararlı olma arzusu, bireyi sosyal izolasyondan koruyor.
Japonya’da yapılan bu çalışma ise ikigai’yi bulmanın psikolojik faydalarına odaklanıyor. Çalışmanın sonuçları, kişisel ikigai’ye sahip olmanın depresyon belirtilerini ve umutsuzluğu azaltmaya yardımcı olduğunu gösteriyor. Çalışmanın diğer bir sonucuna göreyse ikigai’yi bulma durumunda mutlulukla doğru orantılı olarak yaşamdan alınan haz artıyor ve sosyal refah perçinleniyor.
Siz de kendi hayatınızın kahramanı olma yolunda ikigai kavramını bir motivasyon aracı olarak kullanabilirsiniz. Dilerseniz bu felsefeyi; meditasyon ve nefes egzersizleriyle destekleyerek sezgilerinizi güçlendirebilir, yolculuğunuzu yüksek bilinçle buluşturabilirsiniz. Böyle ruhsal, fiziksel ve zihinsel esenliğe daha kolay ulaşabilir, bireysel ikigai’nizi daha rahat bulabilirsiniz.
