Sürdürülebilirlik; bireyin, ihtiyaçlarını doğanın yenilenebilir kaynaklarını gözeterek karşılamasını ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmasını ifade eden bir kavram. Dünyada insan nüfusunun giderek artması ve doğanın kaynaklarının bilinçsizce tüketilmesi neticesinde gittikçe önem kazanan sürdürülebilirlik, uygulayabildiğiniz basit ve etkili yöntemler içerir. İnsanın dünya üzerindeki zararlı etkilerini azaltmanıza yardımcı olacak önerileri içeren sürdürülebilir yaşam, gıdadan modaya pek çok farklı alanda uygulayabileceğiniz ekolojik bir düşünce yapısı olarak karşımıza çıkar. İklim değişikliğinin yıkıcı sonuçlarının giderek daha çok hissedildiği günümüzde, doğadaki diğer canlıları ve gelecek nesilleri korumayı amaçlayan sürdürülebilirlik kavramı hakkında detaylı bir rehber hazırladık.
Sürdürülebilirlik Nedir?
Sürdürülebilirlik, artan insan nüfusu karşısında doğanın yenilenebilir kaynaklarına daha fazla yönelmek ve bilinçsiz tüketimin önüne geçmek amacıyla ortaya çıkan ekolojik bir kavram. Bu düşünce, esasında gelecek nesilleri ve dünyayı korumayı amaçlar çünkü bugünün ihtiyaçlarını yenilenemeyen kaynaklardan gidermek, doğaya zarar verir ve gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğini tehlikeye atar. Bunun önüne geçmek içinse sürdürülebilirlik oldukça önemli bir terim olarak karşımıza çıkar. Bu açıdan baktığımızda bireylerin ve toplumların kendi ihtiyaçlarını karşılarken sosyal bir sorumluluk duyması, sürdürülebilir yaşamın temelini oluşturur.
Sürdürülebilirlik kavramı, ilk kez Ekim 1987 yılında Birleşmiş Milletler’in yayımladığı ve Brutland Raporu olarak da bilinen “Ortak Geleceğimiz” raporunda kullanıldı. Sanayileşmenin ve insan nüfusunun artışının tüketimde de artışa yol açtığının altını çizen raporda doğanın yenilenebilir kaynaklarının zarar görmeye başladığına değinildi. Bu raporun geniş kitlelerce benimsenmesinin arkasında ise 1984 yılında Antarktika üzerinde ozon tabakasının delindiğinin fark edilmesiyle dünyanın kaynaklarının tükenebileceği fikrinin ilk defa endişe yaratması vardı. Bu raporda sıklıkla bahsedilen “Gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneklerinden ödün vermeden günümüzün ihtiyaçlarını karşılama” durumu, sürdürülebilirliğin temelini oluşturur. Sürdürülebilirlik kavramının yanı sıra bireyi ve toplumları ilgilendiren sürdürülebilir çevre de insana doğanın efendisi değil, onun bir parçası olduğunu hatırlatan önemli bir tanım olarak sıklıkla kullanılır. Peki, gelecek nesillere yaşanılabilir bir dünya bırakmayı amaçlayan sürdürülebilirliğin türleri nelerdir?
Sürdürülebilirlik Türleri
Sürdürülebilirlik; ekonomik, sosyal ve çevresel olarak üç farklı boyut üzerinden incelenebilir. Bu boyutlar hem birbiriyle bağımlı hem karşılıklı bir şekilde bağlayıcı etkilere sahip alanlar olarak karşımıza çıkar. Sürdürülebilirliğin hayata geçirilmesi ve uzun vadeli pozitif etkileri için bu üç kavramın dikkatli bir biçimde uygulanması oldukça önemli.
Çevresel Sürdürülebilirlik
Çevresel sürdürülebilirlik, doğadaki kaynakların bilinçli bir şekilde kullanılması gerektiğini belirtir. Çevrenin sürdürülebilir olanaklarına odaklanan bu boyut, doğal ortamı tahrip etmeden temel insan ihtiyaçlarını gidermeyi merkezine alır. Doğa üzerindeki insan etkisini azaltarak kaynakların kendini doğal yollarla ve sürekli olarak yenileyebilmesini hedefler.
Sosyal Sürdürülebilirlik
Toplumsal konuları içeren bu boyut; güvenlik, sağlık, yaşam ve eğitim gibi sosyal alanlarda kalitenin yükseltilmesini ve bu konuların sürdürülebilirliğini sağlamayı amaçlar. Bireysel ve toplumsal ilişkilerin geliştirilmesini, bireylerin özel ve iş yaşamlarında refah seviyelerinin yükseltilmesini, ayrımcılığın olmadığı bir sosyal düzenin oluşturulmasını sağlar.
Ekonomik Sürdürülebilirlik
Üretim ve tüketim kavramları arasında yer alan dinamiklerin sürdürülebilirliğine odaklanan bu boyutta ekonomik devamlılığı sağlamak önem kazanır. Bu boyut; çevreye zarar vermeden büyümeye odaklanan bir ekonomi anlayışıyla bireysel ve toplumsal refahı yükseltmeyi, doğayla ve sosyal hayatla uyumlu bir ekonomi modelini benimseyerek ihtiyaçları karşılamayı amaçlar.
Sürdürülebilir Yaşam Nedir?
Sürdürülebilir yaşam, özünde doğaya saygı duymak anlamına gelir. Bu yaşam biçimi, dünyadaki sınırlı kaynakları göz önünde bulundurarak yenilenebilir kaynakları tercih etmeyi günlük alışkanlığınız haline getirmenizle başlar. Sürdürülebilir gıda ürünlerinden sürdürülebilir modaya bilinçli tercihler yaparak doğadaki dönüşüme katkı sağlayabilirsiniz. Bireysel olarak yaptığınız her tercihin doğaya olan etkilerini düşünerek hareket ettiğinizde, gıda israfının önüne geçtiğinizde ve yenilenebilir ürünleri tercih ederek gereksiz tüketimden kaçındığınızda sürdürebilir bir yaşama adım atmış olursunuz. Doğada çözülmesi uzun zaman alan materyaller yerine doğal ürünleri tercih etmeniz, gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmanıza katkıda bulunur. Sürdürülebilir yaşam ile hayatınızda yük haline gelen eşya fazlalığından kaçınarak sadeliğe geçiş yapabilirsiniz. Üretim aşamasında doğa dostu materyaller kullanılan yenilenebilir ürünleri tercih ederek farkındalığı yüksek yaşam alışkanlıklarını benimseyebilirsiniz.
Sürdürülebilir Yaşam için Neler Yapabilirsiniz?
Sürdürülebilir bir yaşam tarzına geçiş yapmak, aslında düşündüğünüzden daha kolay. Hayatınızdaki gereksiz yüklerden kurtulup hafifleyerek daha sağlıklı ve mutlu bir geleceğe adım atmanızı sağlayan sürdürülebilir yaşam, doğaya saygıyla başlar. İçinizdeki dengeyi yakalamak ve benliğinizi keşfetmek için çevrenizi yeniden inşa edebilirsiniz. Böylece içsel bir tatmin yaşayarak daha anlamlı bir hayata adım atabilirsiniz. Doğanın bir parçası olduğunuzu hatırlayarak ona uyumlu bir yaşamı seçebilirsiniz. Sürdürülebilir yaşam için hayatınızda bazı değişiklikler yapabilirsiniz:
Plastik ve Tek Kullanımlık Ürünleri Hayatınızdan Çıkarın
Sürdürülebilir yaşam alışkanlıklarını benimsemek için öncelikle tek kullanımlık ürünlerden kurtulabilirsiniz. Tek kullanımlık plastik ve karton ürünler, pratik yapıları sayesinde sıklıkla tercih edilse de aslında doğaya zarar verir. Özelikle plastikler, okyanuslara ulaştığında deniz canlılarının da yaşamını tehdit eder. Plastiğin doğada çok zor yok olması nedeniyle plastik kullanımını azaltmak ve mümkünse plastik içermeyen ürünleri tercih etmek, sürdürülebilir bir yaşama adım atarken en büyük yardımcınız olur. Peki, plastikten ve tek kullanımlık ürünlerden kurtulmak için izleyebileceğiniz yöntemler neler? Öncelikle tek kullanımlık plastik su şişeleri yerine çantanızda termos taşıyabilirsiniz. Plastik pipetler yerine cam, bambu ve paslanmaz çelik pipetleri tercih edebilirsiniz. Satın aldığınız ürünleri taşımak için plastik poşetler yerine bez ve file çantaları kullanabilirsiniz. Kağıt kullanımını azaltabilir, kağıt havlular yerine pamuklu havluları tercih edebilirsiniz. Bu gibi basit yöntemler, sürdürülebilir yaşam yolunda yapacağınız ilk büyük değişiklikler olabilir. İklim krizinin giderek büyüdüğü bir dönemde plastik yerine doğada çözülmesi kolay olan ürünleri günlük hayatınıza adapte edebilir ve çevrenizi de bu yönde bilinçlendirebilirsiniz. Devletlerin çevre politikaları içerisinde de gittikçe önem kazanan geri dönüşüm fikrini evinizde ve iş yerinizde uygulayarak önce kendi dünyanızda sonra doğada büyük bir fark yaratabilirsiniz.
Tekstilde Sürdürülebilir Modayı Keşfedin
Hızlı moda (fast fashion), son yıllarda giderek artan tüketim kültürünün başlıca unsurlarından biri. Hızlı moda sektörü ve kullan-at anlayışının yaygınlaşmasıyla giyim bir ihtiyaç olmaktan fazlası haline geldi. Sürekli yenilenen koleksiyonlar ve hep trend bir görünümü ideal olarak sunan popüler anlayış, bireyleri sürekli satın almaya yönlendirir. Bilinçsizce yapılan alışverişler, çevreye olan zararlarının yanı sıra ekonomik israfa da yol açar. Gereksiz eşyaların fazlalığı ise yaşamınızda bir yük haline gelerek ruh halinizi olumsuz etkileyebilir. Moda sektöründe su ve enerji başta olmak üzere kullanılan pek çok kaynak, dünyada yenilenebilir kaynakların azalmasına neden olur. Ucuz iş gücü kullanarak üretim yapan hızlı moda sektörü, belki de satın aldıktan sonra hiç giymeyeceğiniz bir tekstil ürünü için sürdürülebilir dünyaya büyük bir zarar verir.
Sürdürülebilir bir yaşamı alışkanlık haline getirdiğinizde organik yöntemlerle üretilen çevreye duyarlı ekolojik tekstil ürünleriyle tanışabilirsiniz. Dolabınızı kullanmadığınız giysilerden arındırarak detoks yapabilirsiniz. İkinci el ürünler satın alarak veya takas usulünü kullanarak kıyafetlerinizi yeniden kullanıma kazandırabilirsiniz. Ekolojik dengeyi bozmadan ve gereksiz kaynak tüketimi yapmadan üretim yapan markaları tercih ederek sürdürülebilir modaya etkili bir başlangıç yapabilirsiniz. Üstelik sürdürülebilir moda markalarının sağlığa zararlı kimyasallar kullanmadan ürettiği giysileriyle kendinizi daha zinde ve pozitif hissedebilirsiniz.
Beslenme Alışkanlıklarınızı Gözden Geçirin
Dünya nüfusunun hızla artmasıyla gıda ve temiz su kaynakları giderek daha önemli bir hale geldi ancak gıda israfı hala dünyadaki en büyük sorulardan biri. Tarım sektöründe sulama, enerji ve ilaçlama başta olmak üzere pek çok kaynak kullanılır. Dolayısıyla çöpe giden her gıda, sürdürülebilir çevreye zarar verir. Sınırlı su kaynakları ve artan dünya nüfusu birlikte düşünüldüğünde beslenme biçiminizi gözden geçirerek sürdürülebilir ev alışkanlıkları edinebilirsiniz. Sürdürülebilir gıda alışverişlerinizde sebze ağırlıklı beslenme biçimini deneyebilirsiniz. Et ağırlıklı beslenmenin doğa üzerindeki olumsuz etkilerinden uzaklaşabilir; organik yöntemlerle üretilen sebze, meyve ve bakliyatlarla zararlı kimyasalların vücudunuza girmesine engel olabilirsiniz.
En çok atık ve çöpün oluştuğu alanlardan biri olan mutfağınızda artan yiyecekleri kompost yöntemiyle değerlendirebilir, böylece çöp miktarını azaltarak sürdürülebilirliğe büyük bir katkı sağlayabilirsiniz. Karbon ayak izini azaltmak için mevsimsel ve yerel gıdalarla beslenmeye öncelik verebilirsiniz çünkü mevsimsel ve yerel olmayan gıdalar, sofranıza uzak coğrafyalardan ulaşım yoluyla gelir. Bu da karbon salınımı ile çevreye büyük ölçüde zarar verir. Bilinçli bir tüketim alışkanlığı edinerek sürdürülebilir yaşama uyum sağlayabilirsiniz.
Ulaşımda Sürdürülebilir Seçeneklere Geçiş Yapın
Dünyaya zarar veren sera gazı emisyonlarının %14 gibi büyük bir kısmı ulaşım sebebiyle oluşur. Özellikle otomobiller, sürdürülebilirliğin önünde büyük bir engel teşkil eder. Siz de ulaşımda sürdürülebilir seçeneklere geçiş yaparak karbon ayak izinizi azaltabilirsiniz. Yakın yerlere yürüyerek veya bisikletle gidebilir, ulaşım aracı kullanmanız gerektiğinde toplu taşıma araçlarını kullanabilirsiniz. Otomobil satın alırken elektrikle çalışan veya hibrit araçları tercih ederek sürdürülebilirliği günlük yaşamınızda uygulayabilirsiniz.
Sıfır Atık Kavramını Hayatınıza Sokun
Sıfır atık, kaynakları dönüştürerek yeniden kullanmayı ifade eder. Geri dönüştürülmeyen atıklar, zamanla denizlere ve doğal yaşam alanlarına büyük zararlar verir. Bunun önüne geçmek için atıkları en aza indirebilir, dönüştürerek kullanmaya devam edebilirsiniz. İşe ihtiyaç fazlası ürünleri satın almayarak başlayabilirsiniz. Elinizdeki ürünleri dönüştürerek kullanmaya devam edebilir, mutfaklarınızda kompost uygulayabilir ve satın alacağınız ürünlerin uzun ömürlü olmasına dikkat edebilirsiniz. Minimalist yaşam felsefesini uygulamaya başlayarak sürdürülebilirliğe katkı sağlayabilir, fazlalıklardan kurtularak kendinizi zinde hissedebilirsiniz.
Spiritüel Sürdürülebilirliği Yaşamınızda Uygulayın
Moda, beslenme ve ulaşım ihtiyaçlarınızı doğayı ve diğer canlıları gözeterek yenilerken iç dünyanızı da sürdürülebilirlikle tanıştırabilirsiniz. Tüketim anlayışınızın iç dünyanızdaki yansımalarını keşfederek iç huzurunuzu yeniden canlandırabilirsiniz. Zihninizi, duygularınızı ve düşüncelerinizi ekolojik dengeyle empati kurarak geliştirebilir, böylece hem dış dünyada hem iç dünyanızda olumlu ve yapıcı değişikliklerde bulunabilirsiniz. Enerjinizi ve zamanınızı sürdürülebilir anlayış doğrultusunda anlamlı bir şekilde kullanarak daha farkındalıklı bir hayat yaşamaya başlayabilirsiniz.
Sürdürülebilirlik Neden Önemlidir?
Doğa, dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece sürdürülebilir bir döngü halinde devamlılığını sağlar. Doğada hibrit olmayan tüm tohumlar, kendi kendine yeşerebilir. Tüm canlılar, hiçbir dış etken olmadığında neslini devam ettirebilir ancak insanın doğa üzerindeki etkisi neticesinde bu düzen bozulabilir. Üretmeden yalnızca tüketmeye odaklı bir anlayış, doğanın döngüsel işleyişine zarar verebilir. Bu yüzden üretim ve tüketim arasındaki dengeyi koruyarak sürdürülebilir bir sisteme geçiş yapmamız gerekir. Doğayla ve diğer canlılarla olan ilişkilerimizi düzene sokarak ekosisteme uyum sağlayabiliriz.
Modern insanın tüketme odaklı yaygın anlayışı neticesinde tatminsizlik ve huzursuzluk gibi manevi sorunlar ortaya çıkabilir. Oysa doğayla uyumlu ve sürdürülebilir bir yaşam tarzını benimsemeniz; duygusal, ruhsal ve bedensel açıdan olumlu değişimler yaşamanıza katkıda bulunur. Sürdürülebilir anlayışı farkındalıkla birleştirdiğinizde yaşamınız ilhamla dolar. Ayrıca diğer insanlarla ve canlılarla daha sağlam bağlar kurabilirsiniz.
Sürdürülebilir yaşam tarzı sayesinde sıkışmış hissettiğiniz anlarda doğadan aldığınız ilhamla döngüselliği keşfedebilir ve akışa güvenebilirsiniz. Sürdürülebilirliğin keşfiyle minimalist bir yaşama giriş yapabilir, azla yetinerek tatmin duygusunu ve mutluluğu deneyimleyebilirsiniz.
