Yoga, bedeni ve zihni dinginleştirerek disipline etmeyi kolaylaştıran kadim bir öğreti. Köklü bir felsefeye sahip olan bu öğreti, içerisinde farklı ekollere yer veriyor. Temelinde bilinç üzerinde çalışan raja yoga, zihni analiz ederek zihin üzerinde kontrol sahibi olmayı amaçlayan bir ekol olarak karşımıza çıkıyor. Hatha ve kundalini gibi en bilindik yoga ekolleri; raja yoganın parçaları olarak kabul ediliyor. Sanskritçede “kral” ve “kraliyet” anlamlarına gelen raja, “kraliyet yolu” olarak anılarak yoganın ana biçimi statüsünde olmaya atıfta bulunuyor. Fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak insan varoluşunun üç boyutunu da içeren raja yoga, kişinin ruhsal kurtuluşa erişerek kendini gerçekleştireceği bir yol sunuyor.
Raja Yoga Basamakları Nelerdir?
Çok yönlü, basit ve uygulanabilirliğinin kolay olmasıyla dikkat çeken raja yoganın sekiz basamağı bulunuyor. Kontrollü bir zihin yapısını hedefleyen bu yoga ekolünün tüm basamakları, Sanskritçe sutra’ların koleksiyonu olarak bilinen Patanjali’nin Yoga Sutraları’nda ele alınıyor. Diğer adı “sekiz basamaklı yol” olan raja yoga uzuvları, zaman içerisinde zihin üzerinde kontrol kurarak özgürleşme yolunda ustalaşmaya yardım edebiliyor.
1.
Yamalar
Raja yoganın ilk basamağında yamalar bulunur. Yamalar kişinin kendi ve çevresiyle olan ilişkilerini düzenlemesini sağlayan evrensel ahlak kuralları olarak anılır. Her ne kadar çevrede bulunan faktörleri öne çıkarsa da yamalar, kişinin öncelikli olarak kendine fayda sağlamasını amaçlar. Beş farklı davranış üzerine yoğunlaşan yamaların ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:
Zarar vermemek anlamını taşıyan Ahimsa, en temel etik kural olarak tanımlanabilir. Kişinin diğer tüm ilkelerde başarı kazanması için ilk olarak Aahimsa’yı başarması gerekir. Herhangi bir canlıyı incitmekten kaçınmak için Ahimsa’nın düşünce, söz ve davranış seviyelerinde gerçekleştirilmesi gerekir.
En ideal biçimiyle, hiçbir koşulda yalan söylememek anlamını taşır. Düşüncede, sözde ve eylemde doğru olmayı amaçlar. Mutluluğa giden yolun Satya’nın (doğruluk ve dürüstlük) temelinde yattığına inanılır.
En basit tanımıyla Asteya, kişinin kendisine ait olmayan hiçbir şeyi almaması anlamına gelir. Yalnızca nesnel olarak değil, insanın bir başkasından çalacağı her türlü durumu tanımlar.
Aparigraha (Açgözlülükten Kaçınma)
Kişinin ihtiyacı olandan ve kullanabileceği kadarından fazlasını almaktan kaçınmasını hedefler. Neyin ve ne kadarın ihtiyaç olduğunun farkına varılmasını sağlayarak evrenden yalnızca o kadarın alınmasını amaçlar. Aparigraha, dünyada hiçbir şeyin bize ait olmadığını anlamamıza odaklanır.
Arzuyu kontrol altında tutmak anlamına gelen Brahmacharya, tensel zevklerde ölçülü olmayı ifade eder. Brahmacharya; arzuyu ve cinsel dürtüleri bastırmaya değil, yalnızca ölçülendirmeye odaklanır.
2.
Niyamalar
“Sekiz basamaklı yol”un ikinci sırasında niyamalar yer alır. Bireysel arınma olarak anılan Niyamalar’ın da beş temel ilkesi bulunur.
Saucha (Fiziksel ve Zihinsel Temizlik)
Günlük olarak duş almak ve yemeklerden sonra diş fırçalamak, Saucha’nın fiziksel temizlik uygulamalarına örnek oluştururken; dikkat dağıtıcı düşünceleri serbest bırakmak ve gereksiz sohbetlerden kaçınmak ise zihinsel temizliği ifade eder.
İyiye, olumlu olana odaklanarak yaratıcının ve evrenin sunduğu nimetlere karşı hoşgörü ve farkındalık geliştirilmesine yardımcı olur.
Kişinin kendi çabasını yaratarak öz disiplin oluşturulmasını amaç edinir. Bu doğrultuda kişinin hedeflediği şey, dünyevi veya spiritüel bir detay olabilir. Tapas istenilene ulaşmak için özverili bir çabayla tek bir nokta üzerine odaklanmayı gerektirir.
Swaadhyaaya (Kutsal Yazıların İncelenmesi)
Güzel okuma anlamını da taşıyan Swaadhyaaya; her gün birkaç sayfa kutsal yazıların okunmasını, son derece güçlü meditatif bir yöntem olarak kabul eder. Kutsal yazıların incelenmesi, zihnin frekansını değiştirerek kişinin hayata bakış açısını genişletmesine yardımcı olabilir.
Ishwarapranidhaana (Yaratıcıya Teslimiyet)
Kişinin, kendinden daha üstün bir varlığın olduğuna inanarak mutlak kabule varmasını ifade eder. Bu varlık, dini inanç duygusuna sahip kişiler için tanrı olabilecekken kendini bu duygunun dışında tutanlar içinse doğanın kendisi olabilir. Ishwarapranidhaana, yaratıcıya teslim olmayı ve yüzeysel egodan arınmayı gerektirir.
3.
Asanalar
Asanalar, raja yoga basamaklarının üçüncü sırasında yer alır. Raja yogadaki asana ise diğer yoga pozlarına göre daha sabit ve dik bir duruşta oturmayı gerektirir. Aynı zamanda meditasyon uygulaması için bedenin bir engel oluşturmadığının anlaşılmasına odaklanır.
4.
Pranayama
Pranayama, nefes kontrolüdür. Kişi nefesini keşfeder ve düzenler. Bu basamak, nefes üzerinde hâkimiyet kurarak pranayı kontrol etmeyi amaç edinir. Prana insan, hayvan ve bitkilerde var olan yaşam gücü ve enerjisidir. Prana ve zihin yakından ilişkili olduğu için nefes egzersizleri, zihnin kontrolünü de kolaylaştırabilir.
5.
Pratyahara
Pratyahara, içsel disiplin gerektiren bir yoga basamağı. Kişi meditasyona başladığı anda doğal olarak ortaya çıkar. Pratyahara duyuların nesnelerden veya zihnin duyulardan çekilmesini ifade eder. Dikkati dağıtacak tüm görsel, işitsel ve dokunsal etkilerden bilinçli olarak geri çekilmeyi ve içe dönmeyi gerektirir.
6.
Dharana
Dharana, tek bir nokta üzerine odaklanmayı hedefleyen bir raja yoga basamağı. Dharana’yı gerçekleştirmek için özel ve yoğun bir çaba gösterilmesi gerekir. İlk olarak zihnin tek nokta üzerine odaklanması sağlanır. Yaklaşık on saniye kadar dikkat dağılmadan aynı odak noktasında kalmak, Dharana’da ustalaşmanın da ilk adımı olarak sayılabilir.
7.
Dhyana
Raja yoganın yedinci basamağı Dhyana, basitçe meditasyon yapmayı ifade eder. Düşüncesiz farkındalık hâli gerektiren kişi geçmişe veya geleceğe değil, yalnızca ana odaklanır.
8.
Samadhi
Raja yoganın son basamağında yer alan Samadhi, evrenle bütünleşme hâli şeklinde tanımlanabilir. Bu basamağa kadar saflık durumunda gelişme gösteren ve dikkat dağıtıcı etkilerden arınmayı başaran zihin, yüksek bilince erişerek evrenle bir olur.
Raja Yoga Meditasyonu Etkileri
Yoganın güçlü ekollerinin başında gelen raja yoga, zihin üzerinde istikrar geliştirmeye ve zihin sağlığını korumaya destek olabiliyor. Düzenli bir biçimde uygulanan raja yoga meditasyonu, zihnin karmaşık ve anlamsız düşüncelerden arınmasına yardım edebiliyor. Yaratılışın bir parçası olarak varlık gösteren ancak zaman içerisinde kişinin iç dünyasında kapalı kalan pozitif duyguların açığa çıkmasını destekleyebiliyor. Raja yoga, günlük yaşamın bir parçası olarak uygulandığında kişiyi içsel özgürlüğe kavuşturabiliyor. Kolay uygulama teknikleri sayesinde öze dönülmesine ve kişinin kendi içerisindeki yaşam gücüyle tanışmasına yardımcı olabiliyor.
Meditasyon hakkında daha detaylı bilgi almak için “Meditasyon Nedir, Meditasyon Çeşitleri Nelerdir?” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
Raja Yoga Meditasyonu Nasıl Yapılır?
Raja yoga, temelindeki basit meditasyon uygulamaları sayesinde günlük yaşama kolayca adapte edilerek rutine eklenebilir. Raja yoga meditasyon teknikleri şu şekilde sıralanabilir:
- Kendinizi rahat hissedeceğiniz sakin bir alan bulun.
- Vücudu germeden ve omurgayı zorlamadan rahatça oturun.
- Dikkatinizi kendinizden çevirerek içinize dönün.
- Düşünceye odaklanın.
- Öz varlığı kutsamak için içinizdeki huzurun güçlenmesine izin verin.
Siz de raja yogayı hayatınıza dahil ederek pozitif yaşam enerjisinin etkilerini hissedebilirsiniz. Yaşamın getirdiklerini olduğu hâliyle kabul eden, ön yargılarından sıyrılmış, sakin, mutlu ve özgür bir zihnin kapılarını aralayabilirsiniz.
