Doğanın bir parçası olarak insan; bedeninde, doğada varlık bulan beş elementi taşır. Elementler, her bedende farklı oranlarda bulunur ve Ayurveda’ya göre elementlerin dağılım oranları, dosha’ları ortaya çıkartır. Ateş ve su elementlerinin diğer elementlere göre daha yoğun şekilde bulunduğu bedenler, pitta dosha olarak tanımlanır. Bedendeki dönüşüm hareketinin temsili olan pitta dosha’nın özellikleri arasında sıcak, yağlı, keskin ve yapışkan olması gibi nitelikler yer alır.
Dosha ve pitta dosha konusuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız “Dosha Nedir?” ve “Pitta Dosha Nedir?” adlı yazılara göz atabilirsiniz.
Bedenin bütünsel sağlığından söz edebilmenin sırrı, dosha niteliklerinin dengede olmasından geçer. Bir dosha’nın dengelenmesi için de yaşam pratiğini ona göre şekillendirmek gerekir. Pitta dosha’nın dengeli bir yaşam sürebilmesi için beslenme, egzersiz ve yaşam pratiğine dahil olan diğer tüm aşamaları; dosha niteliklerine bağlı kalarak düzenlemeye özen göstermesi epey önemli. Peki, pitta dosha nasıl dengelenir?
Pitta Dosha Beslenme Önerileri
Ayurveda için beslenme, bireyin yaşamı boyunca bütünsel açıdan sağlıklı ve dengede olabilmesi için en önemli pratiklerden biri. Ayurvedik beslenmede yalnızca tüketilen gıdaların neler olması gerektiğine odaklanılmaz. Neyin nasıl ve ne zaman tüketildiği, bireyin beslenme aşamasında nasıl bir ruh hâlinde olduğu gibi detayları da içeren kapsamlı bir bakış açısına ihtiyaç duyulur.
Çünkü Ayurvedik beslenme; sadece bedenin ihtiyaç duyduğu enerjiyi verecek bir tüketim alışkanlığı olmanın çok ötesinde bireyin fizik, zihin ve ruh bedenini doyurmasını kapsar.
Bu bağlamda pitta dosha beslenme alışkanlıklarını düzenlerken dosha’nın niteliklerini esas almak, bütünsel dengenin sağlanmasına odaklanmak ve gıdalara yaşamın kaynağı olarak bakmak gerekir.
Beslenme planı hazırlarken pitta dosha’nın taşıdığı özellikleri göz önünde bulundurmak gerekir. Bu noktada esas olan benzerliklere değil, zıtlıklara yönelmek. Pitta dosha için en iyi beslenme düzenini oluşturabilmek için uygulayabileceğiniz önerileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Pitta’ların programlı ve tutarlı bir beslenme düzenine sahip olmaları önerilir. Öğün atlamadan her gün aynı saatte kahvaltı, öğle ve akşam yemeği yemek; pitta’ların sakinleşmelerine ve dengeli bir sindirim sistemine sahip olmalarına katkı sağlar.
- Pitta dosha; yağlı, keskin, sıcak, yapışkan, hareketli ve sıvı niteliklere sahip olduğu için bu nitelikleri artırmadan dengede tutmaya yardımcı olacak kuru, hafif, serinletici, topraklayıcı ve yoğun nitelikteki gıdalara öncelik verilebilir.
- Pitta dosha’lar; serinletici etkisi olan tatlı, hem kurutucu hem serinletici etkisi olan acı, kurutucu etkisi olan buruk tatları beslenme programına dahil edebilir. Bu nedenle gıda seçimlerini tatlı, acı ve buruk tatları barındıran besinler arasından yapabilir.
- Yemek pişirirken serinletici nitelikte oldukları için Hindistan cevizi, ayçiçeği ve ghee yağı tercih edebilirler ancak yağ satın alırken yüksek kaliteli yağlar seçmeleri gerekir.
- Ayurvedik beslenmenin yapı taşlarından biri tabii ki baharatlar. Pitta dosha için en uygun baharatlar arasında taze zencefil, rezene, kişniş, zerdeçal, kakule, kimyon, karanfil ve nane yer alır. Pitta dosha’lar, yiyecek ve içeceklerine soğutucu nitelikteki bu baharatları ekleyerek hem besinlerinin lezzetlerini arttırabilir hem dosha’larını dengeleyici bir öğün tüketebilirler.
- Isıtıcı ve ekşi tatlar yerine elma, kayısı, kiraz, incir, üzüm, mango, kavun, ananas, kuru erik ve kuru üzüm gibi tatlı meyvelere; enginar, kuşkonmaz, pancar, biber, brokoli, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kereviz, salatalık, yer elması ve pırasa gibi yeşil yapraklı sebzelere yönelebilirler.
- Pitta dosha’lar; yağlı, kızarmış, ekşi, tuzlu, keskin ve sıcak gıdalardan uzak durmalılar. Aksi takdirde kendi niteliklerini artırabilirler. Bu da dengelerinin bozulması anlamına gelir.
- Sirke ve turşular, keskin nitelikte oldukları için pitta dosha’nın dengesizleşmesine ve hâlihazırda yüksek bir sindirim ateşine yani agni’ye sahip olan pitta dosha’nın agni’sinin daha da yükselmesine sebep olabilir.
- Yaz aylarında Hindistan cevizi, salatalık ya da karpuz suyu içmek; pitta dosha’nın susuz kalmasını önleyebilir. Özellikle sıcak günlerde serinletici içeceklere yönelmek, pitta için dengeleyici bir tercih olabilir.
- Pitta dosha’lar; kuru yemiş tüketiminde kavrulmuş olanlar yerine çiğ olanları tercih edebilir. Ancak yemişler; doğası gereği yağlı olabileceği için onların çiğ ve kabuğu soyulmuş badem, Hindistan cevizi, kabak ve ay çekirdeği gibi seçeneklere öncelik vermesi önerilir.
Ayurveda’ya göre vata, pitta, kapha dosha’lar; beslenme konusunda daima prana’sı zengin olan, taze ve canlı gıdalara yönelmeli. Keyifle yemek hazırlamanın tadına varmalı ve gıdaların yalnızca karınlarını doyuracağını değil, bütünsel olarak bedenlerine şifa olacağını duyumsamayı denemeli.
Yoga ile Pitta Dosha Dengelemek
Tıpkı Ayurveda öğretisi gibi yoga da yaşam pratiğini dengeye getirmeye yardımcı olan bir uygulama. Yoga, her bireye fayda sağlasa da yoga pozlarını ifade eden asana’ları dosha tiplerine göre farklılaştırılmak gerekir. Pitta dosha; dengesizleştiğinde öfkeli, stresli, sabırsız ve kararsız bir ruh hâline bürünmeye başlar. Bu nedenle yoga pratiğini oluştururken pitta dosha’yı rahatlatmaya, şefkatli olmaya ve sakinleştirmeye yönelik bir yaklaşım sergilenmeli.
Pitta dosha’lar mükemmeliyetçi olabildikleri için yoga yaparken kendini zorlamak ve eleştirmek yerine keyif almaya odaklanabilir. Yoga sayesinde yaşam pratiğinde daha esnek olmaya yönelebilir. Yogayı; salt fizik bedeni çalıştıran bir egzersiz olarak düşünmekten ziyade fiziksel, zihinsel ve ruhsal bedende yeni keşifler yapabileceği sınırsız bir alan olarak görmeye odaklanabilir.
Pitta dosha’lar, rekabet duygusunu artırabileceği için zorlayıcı asana’lar yerine kolay ve orta seviyedeki asana’ları tercih edebilir. Doğası gereği sıcak olma eğiliminde oldukları için yoga pratiğini serin bir ortamda, ısıyı daha fazla artırmaktan kaçınacak tempoda yapabilir. Pitta dosha’nın ana organları ince bağırsak, karaciğer ve karın bölgesi olduğu için asana’lar; bu bölgeleri çalıştıracak şekilde seçilebilir. Bhujangasana (kobra), dhanurasana (yay), matsyasana (balık), balasana (çocuk), chakravakasana (kedi-inek) gibi duruşlar tercih edilebilir. Surya namaskar (güneşe selam) yerine chandra namaskar (aya selam) serisi uygulanabilir.
Pitta Dosha Dengelemek için Meditasyon Önerileri
Meditasyon; burada ve şu anda berrak bir zihinle olabilmenin yolunu açan, bireyin ulaşabileceği en iyi hâline ulaşmasına vesile olan kadim bir uygulama. Doğayla bir bütün olarak yaşama farkındalığı oluşturan Ayurveda öğretisi, yaşam dengesini kurarken meditasyon uygulamasından da faydalanır. Yogada olduğu gibi herkes meditasyon yapabilir ancak bu uygulamada da dosha’lara göre farklı tekniklere ihtiyaç duyulur. Pitta dosha’lar, meditasyona bir yarış gibi yaklaşma eğiliminde olabilir. Hâlbuki bu yaklaşım, pitta’lar için meditasyonu amacından bir hayli uzaklaştırır. Oysa olan biteni ve kendilerini yargılamak yerine kendi içlerine dönüp bakabilecekleri bir alan yaratma arayışında olmaları gerekir. Bir rehbere ihtiyaç duymadan, sadece oturup zihnin akışına odaklanarak yapılabilecek farkındalık meditasyonu; pitta dosha’ların yargısız bir şekilde duygu ve düşüncelerini gözlemlemesine yardımcı olabilir. Meditasyon pratiğini derinleştirmek için nadi shodhana pranayama tekniği uygulanabilir. Meditasyon, pitta dosha’lar için stres yönetiminde de faydalı olabilir.
Pitta Dosha için Bitkisel Öneriler
Pitta dosha’nın dengesizleştiği durumlarda denge hâline yeniden ulaşabilmek için bitkisel desteklerden yararlanılabilir. Bütünsel dengeyi sağlayacak Ayurvedik bitkiler ve çaylar içilebilir. Kişniş, nane, yasemin ve papatya gibi serinletici özelliği olan aromaterapi yağlarıyla aromaterapi masajı yapılabilir. Bu aromatik yağlar, soluma yoluyla da kullanılabilir. Aromaterapi konusuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız “Aromaterapi Nedir?” başlıklı içeriği okuyabilirsiniz.
Siz de dosha tipinizi merak ediyor ve ona uygun önerilere ulaşmak istiyorsanız web sitemiz üzerinden dosha testini çözebilirsiniz.
