Doğanın işleyişini idrak etme arzusu, insanlık tarihinin ilk zamanlarından beri önemini koruyor. Başlangıçta insan, doğanın formlarından korkarak ona karşı mücadele etmeyi denese de zaman içinde aslolanın doğayla bütünleşik hâlde yaşama bilincine ulaşmak olduğunu keşfetti. Keşif süreci, kadim bir ruhsal uygulama olan Şamanizm’i doğurdu. Topluluklar, kutsal kimseler olan şamanlar aracılığıyla iyilik ve kötülük ya da aydınlık ve karanlık gibi zıtlıkların birliğinden meydana gelen doğayı anlama ve bütüne dâhil olmayı öğrendi.
Şamanizm Nedir?
Arkeolojik kanıtlar ışığında 20-30 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu bilinen Şamanizm; öbür dünyaya göç eden ruhlarla iletişime geçme, fiziksel, zihinsel ve ruhsal hastalıkları iyileştirme yetenekleriyle ilişkili bir inanç sistemi. Tek tanrılı dinlerden önce ortaya çıkmış olan Şamanizm’in özellikleri; çeşitli yaşam formlarının, ritüellerin ve tanrıların olduğu, kendine ait sembolizme ve kozmolojiye sahip ruhsal bir uygulama olmasıdır. Şamanizm’i din olarak kategorize etmek doğru değildir. Dünya dinleri, Şamanizm’inden farklı olarak kutsal kitaplar yoluyla emreder.
Şamanizm’in yaygın olduğu coğrafyalar düşünüldüğünde akla ilk olarak Güney Amerika yerlileri gelse de Avustralya, Kuzey ve Güney Amerika, Sibirya, Avrupa ve Türklerin de dâhil olduğu Orta Asya’nın yerlilerinde de farklı zaman ve şekillerde Şamanizm inancı olduğu görülür.
Kesinliğe ulaşılmış bir bilgi bulunmamakla birlikte Şamanizm kelimesi; “şaman” kelimesinden gelmekte olup kökeninin Sibirya’da konuşulan bir dil grubu olan Tunguzca’ya dayandığı aktarılır. Tunguzca dilinde “dilenci, din adamı ve rahip” anlamına gelen şaman kelimesi, Türk halkları arasında “kam” kelimesiyle ifade edilir ve “kâhin” anlamını taşır. Tarihi, uygarlık öncesine dayanan Şamanlığın temeli; insanın doğayı anlama ve kötü ruhların enerjisinden korunma ihtiyacına dayanır.
Doğada var olan tüm yaşam formlarının holistik bir düzen içinde var olduğunu sezen insan; kendi varlığını, doğayı ve ruhsal enerjileri kontrol edebilme gereksinimi duydu. Şamanların ortaya çıkışı da bu gereksinime karşılık bulan yeteneklere sahip kimselerin olmasıyla ilişkili.
Şamanların özellikleri, öbür dünya ve ruhsal olanla iletişim kurarak topluluğunu kötücül olandan korumak, kehanetleri okuyabilmek ve şifa verebilmek olarak bilinir. Şamanizm’in temelinde iyi ve kötü ruh ikiliğinden hareketle dünyanın ikili bir yapının etkisinde olduğu düşüncesi yatar. Bu bağlamda şamanın görevi de Şamanizm ritüellerini uygulayarak topluluğu ikiliğin kötücül yanından korumak için, yüksek bilinçten gelen bilgileri paylaşarak topluluğa rehberlik etmektir. Şamanlar, topluluklarındaki üyeleri şifalandırmakla görevli olan ve o üyelerin ulaşamadığı kutsal alana ulaşma becerisine sahip seçilmiş kişiler olarak görülür. Şamanlık, kişisel irade ya da diğer üyelerin istemine bağlı olarak değil, doğuştan ve soydan gelen bir özellik olarak atfedilir. Şaman kişisinin şaman olduğu çocukluk döneminde bazı durumlar esnasında anlaşılır. Özellikle epilepsi krizleri yaşayan bir çocuğun şaman olduğu düşünülür, iyileşmesi ve şaman olması için çocuğa davul çaldırılır. Bu ritüel sonucunda çocuk iyileşirse şaman oluşu kesinleşir.
Kötü enerjilerin etkilerine ve onlardan korunmak için yapılabileceklere dair “Nazar Nedir? Korunmak İçin Hangi Kadim Yöntemler Kullanılır?” başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz.
Kutsal Şaman İnanışları ve Gelenekleri
Şaman inanışına göre Dünya; kozmik kuşaklar olan yeryüzü, yeraltı ve gök olmak üzere 3 bölümden oluşur. “Yukarıdaki dünya” olarak da anılan gökte, Ülgen isimli Gök Tanrı ve ona bağlı, iyi ruhlar bulunur. “Orta dünya”da, yani yeryüzünde insan; “aşağıdaki dünya”da, yeraltında ise Erlik isimli kötülük tanrısı ve ona bağlı, kötü ruhlar yaşar. Bu kozmik kuşaklar arasında iletişim sağlamak, şamanın görevlerinden bir tanesidir. Diğer görevlerini ise şöyle sıralayabiliriz:
- Fiziksel, zihinsel ve ruhsal hastalıklara şifa vermek,
- Avcılık esnasında ortaya çıkabilecek şanssız durumları önlemek,
- Ölü ruhları öteki dünyaya göndermek.
Şamanlar görevlerini, ayin ya da tören de denilen, birtakım ritüellerle yerine getirir. Şamanizm çok geniş coğrafyalara yayıldığı için ritüeller ufak değişiklikler gösterse de Şamanizm ayinleri temelde kurban verme üzerine gelişir. Şamanlıktaki kurban kavramı ise hayvan kurban etmenin yanı sıra kutsal kabul edilen bir alana değerli bir eşya sunmak ve adamak, şaman davuluna ve kutsal kabul edilen ağaçlara bez bağlamak, Tanrı tasvirlerine yemek sunmak ve ateşe içki dökmek gibi eylemler üzerinden de gerçekleştirilir. Tüm bu ritüeller, doğayla bir bütün hâlde yaşama arzusundan beslenir.
Olumsuz enerjileri uzaklaştırıp doğanın düzeniyle bütünleşmekle ilgili bir ritüel olan “Dolunay Ritüeli Nedir, Nasıl Yapılır?” başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.
Şamanizm adetlerinin uygulanma aşamasında şaman giysisi, davulu; dualar ve semboller gibi çeşitli ögeler bulunur. Bu ögeler, şamanların esrime hâline geçmesine yardımcı olur. Her birinin ayrı bir önemi olmakla birlikte, özellikle Şamanizm sembollerinin şamanların kozmik kuşakla bağlantıya geçebilmesine ve yüksek bilinçten gelen bilgiyle şifacılık edebilmesine katkı sağladığı düşünülür. Şamanizm sembolleri şamanlığın var olduğu coğrafyanın kültürüne bağlı olarak değişkenlik gösterse de ortak sembollerin bulunduğunu söylemek mümkün. Ortak sembollerden bazılarını ve anlamlarını şöyle sıralayabiliriz:
- Çember: aile, eşitlik ve koruma;
- Spiral: yolculuk;
- Tekerlek: yaşam döngüsü;
- Hayat ağacı: şamanın Ülgen tanrısına ulaşmasına yardımcı olan ağaç;
- Çam, meşe, kavak ve ardıç gibi bazı ağaçlar da şamanın kozmik kuşaktaki tanrı ve ruhlarla bağlantı kurmasıyla ilişkili sembollerdir.
Hayatımıza Uygulayabileceğimiz Şaman Öğretileri
Şamanizm, uygarlık öncesine dayanan köklü bir ruhsal uygulama olarak tanımlanmakla ve dinî ögeler içermekle birlikte bir din olarak ele alınamaz. Şamanizm’in yegâne amacının evrendeki tüm yaşam formlarını kötü ruhların etkisinden korumak ve bireyin özündeki bilgiye ulaşması adına ona yol göstermek olduğunu söylemek mümkün. Bu bağlamda Şamanizm ve şaman öğretileri, farklı dinî inanca sahip kişiler tarafından benimsenebilir. Yaşam yolculuğunuzda size rehberlik edebilecek şaman öğretisine göre yaşamak için yapabilecekleriniz şunlar:
Doğayla Bütünleşin
Enerjinizin dönüşüp yenilenebilmesi ve dünyevi koşullar altında köklerinizin derinleşebilmesi adına doğanın ritmine kulak verebilirsiniz. Tabiat uyumlu bir yaşam sürmek, dünyayla olan bağlarınızı güçlendirerek içsel huzuru ve mutluluğu yakalamanıza yardımcı olur.
Mevsim Döngüsünü İzleyin
Her sonbaharda kurumuş yapraklarını döken ağaçlar; fizik, zihin ve ruh bedenlerinizde biriktirdiğiniz yüklerden kurtulmanızı hatırlatır. Bahardan evvel kış, nadasa çekilerek size yaşamı fark etmeyi öğretir. Baharda yeniden çiçek açan ağaçlar, canlılığı getiren yaşamın döngüselliğini yansıtır.
Bedeninize Saygı Gösterin
Yaşam akışınızı sekteye uğratan her olumsuz enerji, bedeninizin dengesini de bozar. Bedeninize saygı göstermeyi, ihtiyacınız olan öz bakıma zaman ve alan yaratmayı ihmal etmeyin.
Sanatın Gücünden Yararlanın
Sanat, Şamanizm’de esrime hâline ulaşabilmenin araçlarından biri olarak karşımıza çıkar. Şarkı söyleyerek, davul çalarak ya da dans ederek kendinizi şifalandırmayı deneyimleyebilirsiniz.
Hatalarınızı Ders Olarak Görün
Yaşam, ruhumuzun gelişimine katkı sağlamak üzere sunulan derslerle dolu. Hatalarınıza karşı algınızı değiştirip hataları ruhunuzun deneyimlemesi gereken dersler olarak görebilirsiniz.
Düşüncelerinizin Yaşamınıza Etkisini Fark Edin
Bugün zihninizden geçen düşünceler, yarın yaşamınızın gerçekliğine dönüşebilir. Evrene niyetinizi bırakırken olumsuzluklardan uzak; birin ve bütünün hayrına ifadeler kullanabilirsiniz.
Kendinizi Tanımak için Etrafınıza Bakın
Yaşamınızdaki her düşünce, birey ve oluş; sizin tercihinizle var olmuş birer yansımanız olarak yer alır. Eğer bir arkadaşınızdan hoşnut değilseniz arkadaşınızdan önce kendi varlığınızı değerlendirmeniz gerekiyor.
Duygularınıza Güvenin
Şamanizm’e göre insanın özünden gelen bilgi, onu yanıltmaz ve ona doğru yolu gösterir. Cevaplarınızdan emin olamadığınız anlarda kalbinize yönelin, o size doğru cevabı verir.
Anın Farkına Varın
Gerçeklik yalnızca şu anda vardır. Geçmiş ve gelecek ise zihne yansıyan bir sahne gibi düşünsel bir an olarak tezâhür eder. Akışa dâhil olarak yaşamı, anın farkındalığıyla deneyimleyebilirsiniz.
Yaşam pratiğinizi doğayı anlama ve tabiatın bütününe dâhil olma arzusu üzerinden kurmaya niyet ettiğinizde, içinde kadim bir yaşam felsefesi barındıran Şamanizm öğretilerini de hayatınıza kolaylıkla dâhil edebilirsiniz.
