Sanskritçe’de “zehir” anlamına gelen Klesha, bir kişinin aydınlanmaya ulaşmasını ve Samsara’dan özgürleşmesini güçleştiren engelleri ifade ediyor. Patanjali’nin Yoga Sutraları’nda Klesha’lar ruhsal gelişimin önündeki engeller olarak tanımlanıyor. Klesha’ları aşmanın yolları ise meditasyon ve pranayama yani nefes egzersizleri gibi bilinci ve farkındalığı yükselten uygulamalardan geçiyor.
Patanjali’nin Yoga Sutraları’nda tüm acıların kaynağı olarak gösterdiği 5 Klesha’yı ve tanımlarını ‘Ruhsal Yolda İlerlemenin Önündeki Engeller: 5 Klesha’ yazımızda bulabilirsiniz.
Patanjali’nin Yoga Sutraları’nda tüm acıların kaynağı olarak gösterdiği 5 klesha’nın dördüncüsü dvesha yani kaçınma, acıdan, sorumluluktan, istenmeyen bir duygu halinden kaçınmanın aydınlanma önünde yarattığı engele işaret ediyor. Dikkati dağıtmaya yardımcı olan bir kaçınma, istenmeyen hissin yerine zevk verecek başka bir duruma kaçınma, zorluklardan kaçınma gibi süreçleri muhtemelen hepimiz yaşamışızdır. Ancak zorlukların ve karanlığın da en az kolaylık ve ışık kadar gerekli olduğunu bilmek hem deneyimlere hem de bireyin varlığına dönüşüm getirir.
Acılarla ve istemediğimiz durumlarla karşı karşıya kalmaya devam edeceğiz çünkü bu, yaşamın bir parçası. Ondan kaçınmak yerine o anda deneyimin bilincinde olmaya, içsel veya dışsal tetikleyicilerin farkına varmaya çalışın. Bir zorluk engel ya da atlama taşı olabilir. Bu, onun nasıl ele alındığıyla ilgili. Bir durumdan, insandan, deneyimden kaçınmak istediğinizi fark ettiğinizde nasıl hissettiğinize ve ne düşündüğünüze dikkat etmek, kendinizi daha iyi tanımanıza yardımcı olabilir.
Dvesha, hoşlanmama, kaçınma, tiksinme halini ifade eder. Bireylerden, durumlardan, deneyimlerden kaçınma hali, sizi içine çeken ve gelişmeyi engelleyen bataklık benzeri bir duygu durumu yaratır.
Dvesha, kişinin dünyaya dair algısını olumsuz etkileyen duygusal bir tepkidir. Tercihler, kişinin “beğenme/beğenmeme” şeklinde sonuçlanan önceki deneyimlerinden doğar. Bu tercihler, nihayetinde bireyin kendi özüne ulaşmasını etkileyebilecek yargılara yol açar. Bu her şeyi, sürekli “iyi” veya “kötü” olarak etiketlemeye yol açabilir. Örneğin, belirli bir grup insanın iyi, diğerlerinin kötü olduğuna inanmak da dvesha’ya örnektir. Bu, aynı görüşleri paylaşmayanlarla bir uyumsuzluğa neden olur ve ayrımcılık doğurur. Çoğu zaman rahatsızlığı yaşamdaki olumsuz bir şey olarak görürüz. Ancak bu rahatsızlık, hayal kırıklığı, öfke, küskünlük ve korku gibi duygular bize aynı zamanda kendimizi nerede tuttuğumuzu ya da aslında neden kaçındığımızı öğreten netlik anları olabilir.
Patanjali’nin Yoga Sutraları’ndan:
2.8 Duḥkhānuśayī dveṣaḥ
Kaçınma (dvesha), acı veya kederden (duḥkha) kaynaklanan (anuśayī) şeydir”
“Kaçınma, sefalet deneyiminin oluşturduğu haldir.”
Dvesha’nın üstesinden gelmenin en güçlü yollarından biri, öncelikli kişinin kendi zihninde dvesha’nın farkına varmasıdır. Bu noktada kişisel tercihlere ve bu tercihlerin arkasındaki nedenlere dair farkındalığı artırmaya çalışmak yardımcı olabilir. Yoga ve meditasyon yapmak, bireyin kendini bilinçli bir şekilde gözlemlemesine, dolayısıyla kişisel farkındalığı artırmaya ve sonuç olarak da düşünce ve eylemlerin arındırmaya yardımcı olur. Kendini kaçınma, istememe, reddetme veya tiksinme olarak gösteren dvesha’nın bu şekilde izlenmesi, sonunda onu bırakmaya ve ruhsal aydınlanmaya yaklaşmaya yardımcı olabilir. Kaçınma isteğinin geldiği bir anın size kendiniz hakkında ne öğretebileceğine bakın. Nefesinizi izleyin. Nefesinizin sık ve sığ olduğunu fark edebilirsiniz. Derin ve dengeli bir şekilde nefes alıp vermek içinde buldunğunuz hali nasıl etkiliyor, gözlemlemeye çalışın.
Ayrıca Patanjali’nin Yoga Sutra’larında geçen 8 basamağı incelemek için ‘Yoga Felsefesinin Kurucularından Patanjali’ye Göre Yoga’nın Sekiz Basamağı ve Birlik Yolu‘ yazımızı okuyabilirsiniz.
