5000 yıllık kadim bir öğreti olan Ayurveda’ya göre insan, bütünü oluşturan parçalardan biri olarak bedeninde doğanın izlerini taşır. Her birey; doğada bulunan beş elementi belli oranlarda fizik, zihin ve ruh bedeninde taşır. Bu elementlerden bazılarının bedende daha baskın bir şekilde var olması, “dosha” adı verilen mizaçları oluşturur.
Kapha dosha, bedende jala(su) ve prithvi(toprak) elementlerinin diğer elementlere kıyasla daha yoğun bir şekilde bulunması sonucunda ortaya çıkar. Bedendeki koyu ve yağlı sıvı maddeleri yöneten kapha; diğer dosha’lardan ağır, nemli, soğuk, yavaş, istikrarlı, kaba ve durgun özellikleriyle ayrışır.
Dosha ve kapha dosha konusuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız “Dosha Nedir?” ve “Kapha Dosha Nedir?” başlıklı yazılarımıza göz atabilirsiniz.
Kapha dosha; fizik bedende midede, omurilikte ve eklemlerde bulunan sıvılardan, tükürükten, mukustan ve yağdan sorumludur. Kapha’nın fizik bedendeki temsili olan bu sıvılar; bağışıklık sistemini düzenleyip onarmaya, cilt yaralarını ve tahrişleri gidermeye yardımcı olur. Ancak tüm bunların işleyişinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi yalnızca bedendeki başta toprak ve su olmak üzere tüm elementlerin dengede olması ile mümkün. Bu denge hâlini korumak için kapha dosha’ya sahip bireylerin bütünsel iyiliğin formülü olan Ayurvedik yaşam uygulamalarıyla uyumlu bir hayat sürmeleri gerekir. Peki, kapha dosha nasıl dengelenir?
Kapha Dosha Beslenme Önerileri
Her bireyin eşsiz olduğu düşüncesiyle hareket eden Ayurveda; bireylerin fiziken, zihnen ve ruhen beslenerek bütünlüğünü sağlıklı ve dengeli bir şekilde koruyabileceğini ifade eder. Beslenme aracı olan gıdaları yalnızca bedenin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlayan ve karnı doyuran araçlar olarak değil; insan bedenindeki her sistemin dengeli bir şekilde çalışmasına, sindirim ateşinin güçlü olmasına ve bireyin bütünsel iyiliğe kavuşmasına yardımcı olan yaşam kaynakları olarak görür.
Ayurvedik beslenme ilkeleri -dosha’ların baskın elementlerine ve elementlerin niteliklerine bağlı olarak- gıdaların kalitesine, dosha’ların nitelikleri ile uyumuna ve tatlarına göre seçilmesiyle oluşturulur. Bu bağlamda kapha dosha elementlerinin dengede olabilmesi ve bireyin esenlik dolu bir yaşam sürebilmesi için Ayurvedik beslenmenin önerilerini uygulaması son derece önemli.
Ayurvedik beslenme hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz “Ayurvedik Beslenme Nasıl Uygulanır?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kapha dosha’nın beslenme planını belirlerken kapha’nın nitelikleri ve Ayurveda’nın “Benzer benzeri arttırır, zıtlar dengeler.” düsturu üzerinden hareket etmek gerekir. Kapha diyetini belirlerken dikkat edilmesi gerekenleri ise şöyle sıralayabiliriz:
- Ayurveda’ya göre dosha’ların dengede kalabilmesi için tüm yaşam rutinlerini optimize etmek ve olabildiği ölçüde rutinlere bağlı kalmak gerekir. Bu bağlamda kapha beden tipi diyetinin de tutarlı ve düzenli bir şekilde yürütülmesi önemli. Kapha dosha’ların 06.30-07.30’da kahvaltı yapmaları, 12.00-13.00’te öğle yemeği ve 17.00-18.00’de akşam yemeği öneriliyor. Ayrıca metabolizması yavaş olan kapha dosha’ların ara öğünlerden ve atıştırmalıklardan kaçınması tavsiye ediliyor.
- Doğası gereği ağır, nemli, soğuk, sabit, yağlı ve yavaş olan kapha dosha’ların bu nitelikleri arttıracak besinler yerine dosha’larına uygun baharatlarla tatlandırılmış ılık çorbalar, yeni pişirilmiş taze sebzeler gibi sıcak ve hafif gıdaları tercih etmeleri gerekir. Bu sıcak ve hafif gıdalar, kapha’nın sorumlu olduğu sıvıların üretimini düzenlemeye ve sindirim ateşini dengelemeye katkıda bulunur. Ayrıca metabolizmayı hızlandırmaya da yardımcı olur.
- Tatlı, ekşi ve tuzlu tatlar; kapha’nın toprak ve su elementlerini arttırıp dengesizleşmesine yol açacağı için kapha dosha’lar; acı, yakıcı ve buruk tatlara yönelebilirler.
- Kapha dosha’lar; yemeklerini hazırlarken yaz aylarında serinletici etkisinden dolayı ayçiçeği yağını, kış aylarında ısıtıcı etkisinden dolayı susam yağını tercih edebilirler. Ayrıca Ayurveda’nın temel şifa araçlarından biri olan ghee yağını tüm öğünlerinde kullanabilirler.
- Tüm baharatlar, kapha’lar için uygun olmakla birlikte özellikle kuru zencefil, zerdeçal, karabiber, kimyon, çemen otu ve hardal tohumu gibi baharatlara ağırlık verebilirler.
- Kapha’lar; elma, kayısı, çilek, kiraz, kuru incir, üzüm, limon, şeftali, armut, hurma ve erik gibi buruk meyveleri yiyebilirler. Ayrıca enginar, kuşkonmaz, pancar, brokoli, Brüksel lahanası, kereviz, mısır, patlıcan, rezene ve sarımsak gibi acı ve keskin sebzeleri tüketebilirler. Bu sebzeler arasında taze fasulye, yeşil biber, yer elması, yeşil yapraklı sebzeler, pırasa, mantar ve bamya da var.
- Kapha dosha’nın dengesizleşmesine yol açan gıdalar arasında dondurulmuş ürünler, gazlı ve kafeinli içecekler, süt ve süt ürünleri, yumurta, buğday, kabuklu yemişler ve tuz yer alır. Kapha’lar bu gıdaları tüketmekten kaçınmalı, tüketecekleri durumlarda gıdaları dosha’larını dengelemeye yardımcı olacak baharatlarla zenginleştirebilirler.
- Kapha dosha’lar, güne sindirim sistemlerini ve metabolizmalarını çalıştırarak başlayabilmeleri için sabahları limonlu ılık su içebilirler.
Kapha dosha’lar, doğaları gereği istikrarlı bir şekilde rutinlerini takip etmeyi severler. Bu bağlamda kapha dosha’ların Ayurvedik beslenme ilkelerine uyum sağlaması, diğer dosha’lara kıyasla daha kolay gözükebilir. Ancak bununla birlikte dosha’sını dengesizleştiren diyetler uygulayan kapha’lar için alıştıkları düzeni bırakmak zorlayıcı olabilir. Böyle durumlarda bireylerin kendilerine iyi gelecek rutinleri, yaşamlarına yavaş yavaş davet etmesi öneriliyor.
Yoga ile Kapha Dosha Dengelemek
Kapha’lar, niteliklerinin artması sonucunda hareketsiz bir yaşam sürmeye meyilli olurlar. Kapha’ların git gide monotonlaşan yaşamlarına ve fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak yavaşlayan bedenlerine yoga vasıtasıyla hareketi dâhil etmeleri; dengeye kavuşmalarına yardımcı olur. Her sabah surya namaskar(güneşi selamlama) pratiğini uygulamaları, güne ısınarak ve kapha enerjisini dengeleyerek başlamalarına katkı sağlar.
Kapha dosha’lar; yoga pratiklerini surya namaskar’ın ardından ısıtıcı özellikte olan bhujangasana(kobra), dhanurasana(yay) ve utkatasana(sandalye) asana’larıyla devam ettirebilirler. Kapha dosha’yı dengelemeye yardımcı olan diğer asana’lar ise şöyle: tadasana(dağ), virabhadrasana II(savaşçı II), gomukhasana(inek başı) ve savasana(ceset).
Kapha Dosha Dengelemek için Meditasyon Önerileri
Sakin ve sabit bir mizaca sahip olan kapha’lar, doğuştan meditatif hâldedir. Yine de meditasyon, her bireyin berrak bir zihne kavuşmasına ve bütünsel esenliği keşfetmesine yardımcı önemli bir araç olduğu için kapha’ların da günlük rutinlerine meditasyonu dâhil etmeleri önerilir.
Kapha dengesizliği sonucu ortaya çıkan uyuşukluk hâli, kapha’ların meditasyonu bir dinleme anı olarak görme potansiyelini açığa çıkarabilir. Bu nedenle kapha’ların meditasyon yaparken aksi önerilmediği sürece dik bir şekilde oturmaları tavsiye edilir.
Kapha dosha’lar; meditasyon yapacakları alanda enerji artırıcı ve parlak renklerden oluşan nesnelere yer verebilir, buhurdanlıklarına okaliptüs ve karanfil gibi aromaterapi yağlarından damlatabilirler. Meditasyona başlarken enerji veren ve ısıtan bir pranayama çalışması olan kapalabhati nefesini uygulayabilirler. Ayrıca doğada derin nefesler eşliğinde yürüyüş meditasyonu yaparak da fizik, zihin ve ruh bedenlerine canlılık katabilirler.
Kapha Dosha için Bitkisel Öneriler
Bitkiler, tüm dosha’lar için olduğu gibi kapha’lar için de önemli destekleyiciler arasında yer alır. Böylece kapha doshalar, bitkileri dengeye kavuşmak ve dengede kalabilmek için tercih edebilir. Ayrıca bitkilerden yapılmış çayları tüketebilir.
Kapha dosha’lar elementlerini dengeleyen ısıtıcı, kurutucu, hafifleştirici ve uyarıcı nitelikteki karanfil, zencefil, sandal ağacı, gül ve nane gibi aromaterapi yağlarını soluyabilir; bu yağlarla bedenlerine masaj yapabilirler. Aromaterapi konusuyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek isterseniz “Aromaterapi Nedir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Siz de dosha tipinizi merak ediyor ve dosha’nıza uygun bir yaşam rutini belirlemek istiyorsanız dosha testimizi çözebilirsiniz.
