Modern hayatın kaotik temposu, hemen herkesi stresle başa çıkmanın yollarını bulmaya itiyor. Zihinsel, fiziksel ve duygusal bütünlüğü korumak söz konusu olduğundaysa akla yoga geliyor. Yoga, büyük ölçüde kim olduğumuzu belirleyen beden üzerinde çalışırken aynı zamanda iç benlikle buluşmamızı kolaylaştıran bir zihinsel dinginlik yaşatıyor. Beden farkındalığından başlayarak kozmik bilinçle uyumlanmaya uzanan bu yolculuk için farklı yoga ekolleri arasından tercih yapılabiliyor. Yaşamın her anında ve alanında hâlden hâle geçmeyi kolaylaştıran bu ekollerden biri olan hatha yoga, bilinen tüm yoga çeşitlerinin atası kabul ediliyor. Hatha yoga, esneklik ve zindelik gibi yan faydaların ötesindeki gücüyle bireyin tüm potansiyelini keşfetmesine ve evrenin bilgeliğiyle buluşmasına aracılık ediyor.
Hatha Yoga Nedir?
Sanskritçede “ha” sözcüğü ezoterik olarak güneşi, “tha” sözcüğü ise ayı temsil ediyor. Hatha yoga da bu iki enerjiyi birleştirerek kontrol etmeyi ve dengelemeyi amaçlıyor. Bu nedenle hatha yoga, yine Sanskritçede “gücün disiplini” olarak da karşılık buluyor. Bu ekolde bedenin gücü, zihni tüm dış uyaranlardan uzaklaştırarak yüksek bilince ulaşmanın aracı hâline geliyor.
Hareketsiz meditatif bir formdan ziyade fiziksel bir yoga türü olan hatha yoga, bu sebeple asana’lara (yoga duruşları) ve pranayama’lara (kontrollü nefes egzersizleri) odaklanıyor.
Hatha yoganın kökeni ve nerede doğduğu tam olarak bilinmiyor. Araştırmacılar hathanın gizli tutulduğu bu dönemi “klasik öncesi yoga” olarak adlandırıyor. Bu dönemde yoganın münzevi bir gelenek olarak doğuşundan kaynaklı hiçbir yazılı kaydın tutulmadığı düşünülüyor. Patalanji’nin Yoga Sutraları’nı yazmasıyla başlayan klasik yoga dönemindeyse hatha yoga üzerindeki gizem bir nebze dağılmaya başlıyor. Swami Swatmarama tarafından 15. yüzyılda derlenen “Hatha Yoga Pradipika” metni ise bir hatha yoga antolojisi olarak kabul ediliyor.
Hatha Yoga Felsefesi Nedir?
Isha Sadhguru, “Hatha yoga nedir?” sorusunu “Bedeni daha fazla olasılığa hazırlayan olağanüstü bir süreç.” olarak yanıtlıyor. Hatha yogayı, bireyin evrimsel sürecini hızlandırmak için bedeni kullanan bir bilim dalı olarak görüyor.
Bedenin kendine ait doğası, tutumu ve egosu olduğundan hareketle hatha yoga, vücudu bilinçli olarak çalıştırıyor. Böylece beden varoluş için daha yüksek bir enerji seviyesinde hazırlanıyor, arındırılarak disipline ediliyor.
Ardında yatan felsefeden uzaklaşıldığında bu yoga çeşidi, sadece fiziksel bir egzersiz olarak algılanabiliyor. Oysa hatha yoga, bedenin mekaniğini anlayarak enerji yaratıp sonrasında bu enerjiyi belirli yönlere dağıtmak için duruşlara odaklanıyor. Hatha yoga hareketleri, bedeni ruhsal gelişimin aracı hâline getirmeyi amaçlıyor. Vücudu bilinçli olarak farklı duruş biçimlerine sokan asana’lar sayesinde bireyin beden farkındalığı artıyor. Bu yüzden hatha yoga, yoga ile başlangıç seviyesinde ilgilenmek isteyenler tarafından sıklıkla tercih ediliyor. Zira bedenin fiziksel kapasitesini arttırmak için uygulayıcıya her pozu doğru bir biçimde nasıl yapacağına dair daha fazla rehberlik sunuyor. Asanalar arasındaki telaşsız geçişler ise tipik olarak hatha yoganın daha yavaş ve daha statik olmasını sağlıyor. Böylece beden; yavaşça ancak kasıtlı olarak adım adım kendi gücüne ve esnekliğine meydan okurken zihin rahatlıyor, farkındalık ve odaklanma becerisi artıyor.
Hatha Nefes Egzersizi
Hatha yoga yaparken beden kontrolüne sahibi olmak için asana’lar kullanılırken aynı zamanda prayanama’lar ile nefes üzerinde çalışılıyor. Bu sayede bedene esneklik ve güç kazandırılırken aynı zamanda prana (evrensel enerji) doğru şekilde yönetiliyor. Prana akışının arttırılarak doğru yönlendirilmesi; zihni ve bedeni canlandırıyor, içsel farkındalığı arttırıyor. Bu artış ise daha yüksek bir bilinç seviyesine ulaşmayı kolaylaştırıyor. Hatha yogada bu yüksek bilinç seviyesine ulaşabilmek için kadim nefes teknikleri kullanılıyor. Bedenin istemsizce ve mekanik olarak gerçekleştirdiği nefes alma eylemi, özel egzersizler sayesinde farkındalıkla birleşiyor.
Pranayama egzersizleri, nefesi fark etmeyi ve dikkati bilinçli olarak nefes aracılığıyla yönetmeyi sağlıyor. Nefese bilinç kazandırmak, aynı zamanda duygusal kalıplardan kurtulmayı sağlayan bir zihinsel olgunluğu da beraberinde getiriyor. Böylece nefes, duygu durumlarını kontrol etmeyi ve enerji seviyesini yönetmeyi sağlayan bir araca dönüşüyor. Hatha yogada uygulanan nefes egzersizleri, nefesi giderek daha istikrarlı bir hâle getirmeyi amaçlıyor. Öyle ki bu istikrar; bireyi, bedenin asana’lar ile hazırlandığı meditatif bir hâle davet ediyor. Isha Sadhguru, klasik yogaya sadık kalınarak yapılan nefes egzersizlerinin faydasını oldukça şiirsel bir biçimde tanımlıyor:
“Nefesinizi yavaşlatarak hızını dakikada 11’e düşürürseniz etrafınızdaki her hayvanın, her kuşun ne dediğini anlayabilirsiniz. Bu sayı dokuz olunca dünyanın dilini anlamaya başlarsınız. Nefesinizin hızını yediye düşürdüğünüzdeyse varlığınızla ilgili bilmeye dair ne varsa öğrenirsiniz. Bu meditatif hâl, bedeninizin statik olamayacak kadar dengede olduğunu gösterir.”
Hatha nefes egzersizleri, tıpkı asana’lar gibi tekniklerine göre farklı etkiler doğuruyor. Klasik olarak prayanama nefes egzersizleri, lotus pozisyonunda dik bir omurgayla oturur vaziyette yapılıyor. Bu pozisyon hem doğru bir biçimde nefes akışını sağlamak hem nefesin tutulduğu anlarda bedenin zorlanması engellemek için özellikle tercih ediliyor. Pranayama nefes tekniklerinin bazıları, detoks etkisi ile enerji verirken bazıları daha dengeleyici ve rahatlatıcı hissettirebiliyor. Kapalabhati( Ateş Nefesi), nadi shodhana (dönüşümlü burun nefesi) ve sama vritti (eşit nefes); kadim pranayama nefes egzersizleri arasında yer alıyor. Hatha nefes egzersizlerinin bütünsel sağlığınıza faydalarını öğrenerek uygulaması kolay tekniklerle tanışmak için “Nefes Egzersizleri Nelerdir ve Nasıl Uygulanır?” adlı içeriği okuyabilirsiniz.
Hatha Mantra
Mantra’lar; ses titreşimleri zihin, beden ve ruh üçgeninde yankılanarak hayat bulduğunda özel bir enerjiyi harekete geçirebiliyor. Varoluşun titreşimleri aracılığıyla bu enerji, bireyin daha berrak bir zihinle kendisini ortaya koymasına yardımcı olabiliyor. Sanskritçe bir mantra söylendiğinde ve anlamı bilindiğindeyse zihin, niyete daha kolay odaklanıyor. Böylece odaklanıp derinleşerek iç huzuru yakalamak ve evrensel güce bağlanmak kolaylaşıyor. Bu yüzden hatha yoga pratiğine başlamadan önce sıklıkla bir hatha mantra söyleniyor. Zira hatha yogada her pratik öncesinde sessiz ve kişiye özgü bir niyet belirleniyor. Bu niyet, odaklanmayı kolaylaştıran hatha mantra ile birleştiğinde ise bireyin içsel yönünü bulması kolaylaşabiliyor.
AUM veya OM vedik mantrası, en sık kullanılan başlangıç mantra’ları arasında yer alıyor. Evrensel yaradılışın sesi olan bu mantra, uygulayıcının dikkatini pratiğin hemen öncesinde fiziksel ve duygusal farkındalığa davet ediyor. Benzer şekilde hatha yoga pratiği; fiziksel, ruhsal ve zihinsel düzlemde barışın deneyimlenebilmesi için Om Shanti Shanti Shanti mantra’sıyla bitiriliyor. Ayrıca güçlü bir asana içerisindeyken nefesle uyumlanan So Hum hatha mantra’sı da sesli olarak söylenebiliyor. Aslında mantra’ların gücünün tam anlamıyla ortaya çıkabilmesi için bireyin titreşimiyle rezonansa girmesi gerekiyor. Bu yüzden hatha yoga pratiği boyunca farklı mantra’lar tercih edilebiliyor.
Mantra’larla ilgili daha detaylı bilgi edinmek için “Mantra Nedir?” isimli içeriği okuyabilirsiniz.
Yoga; daha anlamlı bir yaşam arayışında zihin, beden ve ruh bütünlüğünü yakalamanızı kolaylaştırabilir. Siz de yogayı hayatınıza adapte etmek istiyor ancak nereden başlayacağınıza karar veremiyorsanız başlangıçta hatha yogayı deneyimleyebilirsiniz. Uykuda olan içsel gücünüzü uyandırarak enerjinizi açığa çıkaran hatha yoga hem bedeninize hem zihninize dayanaklılık kazandırabilir.
Nazik yöntemleri ile bedeninizi güçlendirirken zihninizi olabildiğince ana odaklayan bu yoga tekniği, kendinizi omuzlarınızdan bir yük kalkmışçasına hafif hissetmenize yardımcı olabilir.
