Ayurveda öğretileri, tüm bireylerin her açıdan dengeli ve sağlıklı bir yaşam sürebilmelerine yardımcı önemli yaşam pratikleri sunar. Besinleri “karın tokluğu sağlayan araçlar” olarak görmekten çok uzakta “fizik, zihin ve ruh bedeni doyurup bütünsel sağlık yolculuğunu destekleyen şifa araçları” olarak tanımlar. Tereyağının saflaştırmasıyla elde edilen ghee yağı da Ayurveda’da kullanılan önemli yağlardan biri. Ghee yağını daha yakından tanımak ve bu yağın faydalarını hayatınıza dâhil etmenize yardımcı olacak önerilerimiz için yazımızı okuyabilirsiniz.
Ghee Yağı (Sade Yağ) Nedir?
Ghee sözcüğü, Sanskritçede “parlamak” anlamına gelen “ghrta” kelimesinden gelir. Ghee yağı; fiziksel, zihinsel ve ruhsal bedeni besleyerek her bireyin doğanın işleyişiyle uyumlu olmasını ve sağlıklı bir şekilde parlamasını desteklemesiyle kelime anlamını yansıtır nitelikte. Ghee yağı, 5000 yıllık geçmişe sahip bir yaşama sanatı olan Ayurveda öğretisinde hem besinlerin niteliğini arttırmak hem hastalıkların tedavisini desteklemek için terapötik amaçlı kullanılır.
Tereyağının uzun bir süre düşük sıcaklıkta ısıtılması ile elde edilen ghee yağı, yapım aşamasında süt proteinlerinden ayrılarak tereyağının saflaştırılmış hâline kavuşmasıyla oluşur. Bu saf besin; Ayurveda’da yenileyici, yaşlanma karşıtı ve besleyici yönü ile çok önemli bir şifa ve beslenme aracı olarak kabul edilir. Tatlı, serinletici ve hafif nitelikler barındırmasıyla dosha’ları dengelemeye yardımcı olur. Ayrıca besinlerin faydalı bileşenlerinin sindirim sistemine taşınmasında önemli bir rol oynar.
Ghee yağında tereyağının bozulma eğilimi gösterebilecek bileşenleri yer almaz. Üstelik yağın satvik hâline ve özüne ulaşıldığı için bu yağ, bedeni bütünsel açıdan olumlu yönde etkiler. Bütünsel bir şifa sistemi olan Ayurveda hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Ayurveda Nedir? Amacı Nedir? Ne İşe Yarar?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ghee Yağının (Sade Yağ) Faydaları Nelerdir?
Temel yaşam pratiklerinden biri olan beslenme; Ayurveda için fiziksel, zihinsel ve ruhsal bedeni hastalıklardan korumanın ve oluşan dengesizlikleri gidermenin kilit noktalarından biridir. Bu bağlamda ghee yağı; Ayurveda mutfağında yalnızca besinlerin lezzetini arttırmak için değil, bütünsel sağlığı koruyan ve destekleyen bir araç olarak da tercih edilir. Ghee yağının fizik, zihin ve ruh bedene sunduğu eşsiz faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Sade yağ olarak da adlandırılan ghee yağı, mide asitlerinin salgılanmasında önemli bir rol oynar. Mide asitlerinin dengeli bir şekilde salgılanması ise sindirim sisteminin olağan akışında çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca sindirim sisteminin ve bütünsel sağlığın köşe taşı olan agni’yi arttırarak sindirim sistemini destekler.
- Dosha’ların dengeli olmasını sağlayan en önemli etkenlerden biri, bağırsak emiliminin sağlıklı bir şekilde işliyor olması. Ghee yağı sayesinde bağırsak emilimi artar, böylece besinlerin yararlı etkilerinden en yüksek ölçüde faydalanmak mümkün hâle gelebilir.
- Ghee sade yağı; yaşamımızın canlılığından ve enerjisinden sorumlu süptil güç olan ojas’ı arttırmaya katkıda bulunur. Artan ojas; fizik, zihin ve ruh beden bütünlüğünü dengeler ve yaşam enerjisini yüksek tutar. Ayrıca cildin sağlıklı bir şekilde parlamasına destek olabilir.
- Ghee yağının içeriğinde bağırsak iltihaplarını azaltmaya ve bağırsak duvarını iyileştirmeye yardımcı bir asit olan bütirik asit, yüksek oranda bulunur. Bütirik asidin bağırsak sağlığına etkileri üzerine yürütülen bir araştırma, bütirik asidin bağırsak duvarını besleyerek geçirgen bağırsak sendromu gibi rahatsızlıkları iyileştirebileceğini ve bağırsak sağlığını koruyabileceği gösteriyor.
- İçeriğinde Omega-3 yağ asitleri bulunması sayesinde bedendeki enflamasyonu azaltmada ve kalp hastalıklarına karşı korumada etkili olabilir.
- Ghee yağı; faydalı bileşenler içermesinin yanı sıra bazı vitaminlerin alımını da destekler. Özellikle göz, cilt ve bağırsak sağlığında önemli bir rol oynayan A vitamini alımını arttırmaya yardımcı olabilir.
- Ghee yağının Ayurveda’daki en önemli kullanımlarından biri, dosha’ları dengelemeye yardımcı olan panchakarma gibi detoks süreçleridir. Ayurveda’ya göre ghee yağı; fizik, zihin ve ruh bedendeki toksinlerin bedenden dışarı atılma sürecini destekleyebilir.
- Yağlı bir niteliğe sahip olduğu için bedeni hem içeriden hem dışarıdan nemlendirmeye yardımcı olabilir. Böylece cilt kuruluğuna iyi gelebilir. Ayrıca dokuları beslemesi ile eliminasyon süreçlerini destekleyebilir.
- İçeriğindeki faydalı bileşenlerle önemli bir anti-enflamatuar olarak çalışır. Bu sayede erken yaşlanma, ağrı, cilt tahrişleri ve şişkinliğe neden olan kronik inflamasyonu önleyebilir.
- Ghee yağı, yapım aşamasında süt proteinlerinden arındırıldığı için süt ürünlerinde bulunan laktozdan da ayrıştırılmış olur. Bu bağlamda laktoza bağlı rahatsızlık yaşayan bireylerin ghee yağını rahatlıkla tüketebileceğini söylemek mümkün.
Dengeli ve sağlıklı bir yaşamın birincil eylemi olan beslenme hakkındaki bakış açınızı değiştirecek “Farkındalıkla Beslenme: Mindful Eating” yazımızı okuyabilirsiniz.
Ghee Yağı (Sade Yağ) Nasıl Kullanılır?
Ayurveda’ya göre şifayı ve beslenmeyi sembolize eden ghee yağı nerelerde kullanılır, diye merak ediyor olabilirsiniz. 250 derece ile yüksek yanma derecesine sahip olan ghee yağı, tüm besinlerde ve pişirme yöntemlerinde kullanıma uygundur. Yemeklere lezzet katan ve bütünsel sağlığı destekleyen ghee yağını kullanabileceğiniz bazı Ayurvedik tarifleri şöyle sıralayabiliriz:
- Besinlerin emilimini arttırmak ve sindirim sistemini dengeleyebilmek için besinlerin içine bir tatlı kaşığı ghee yağı ilave edebilirsiniz.
- Ghee yağının anti-enflamatuar etkisinden yararlanabilmek için ılık suda eritilmiş bir tatlı kaşığı ghee sade yağını her sabah aç karna tüketebilirsiniz.
- Kabızlık şikayeti yaşadığınız dönemlerde bir bardak ılık sütün içinde 1-2 çay kaşığı ghee yağını eritip içebilirsiniz.
- Ayurveda mutfağında baharatlara sık sık yer verilir. Baharatları kullanmadan önce ghee yağında kavurmak, baharatların şifa içeren bileşenlerini açığa çıkartır. Bu pişirme yöntemi sayesinde baharatların ve ghee yağının mucizevi birleşiminden faydalanabilirsiniz.
- Mükemmel bir nemlendirici olan ghee yağını, cilt kuruluğunu gidermek için masaj yağı olarak kullanabilirsiniz.
- Vata dosha dengesizliği belirtileri gözlemlediğinizde ghee masaj yağını kullanarak dosha’nızı dengeleyebilirsiniz.
- Ghee yağının yağlı bir yapıya sahip olması, kuru saçlarda kullanılmasına da olanak sağlar. Saç köklerinize ve saç tellerinize birkaç çorba kaşığı ılık ghee yağı sürebilirsiniz. Yağı sürdükten sonra 1-2 saat bekleyip yağın saç derinize nüfuz etmesini kolaylaştırabilirsiniz. Bu sürenin ardından saçınızı şampuanla yıkayıp durulayabilirsiniz.
Ghee Yağı (Sade Yağ) Nasıl Yapılır?
Besinlerin şifasının tüm bedene ulaşma yolculuğunu destekleyen ghee yağını evde yapabilirsiniz. Ghee yağı yapımı esnasında dikkat etmeniz gerekenleri ve izlemeniz gereken adımları şöyle sıralayabilirsiniz:
- Ghee yağı yapımında güvenilir bir üreticiden edineceğiniz tereyağına; tencere, kaşık, tülbent ve kavanoza ihtiyacınız olacak.
- Tereyağını parçalara ayırın ve tüm parçaları tencerenin içine koyun.
- Tereyağı eriyip kaynamaya başlayana kadar ocağı orta ateşte tutun. Yağ kaynamaya başladığında ateşi olabildiği kadar kısın.
- Eriyip altın rengine kavuşmaya başlayan tereyağının üzerinde belli bir süre sonra beyaz köpükler oluşmaya başlayacak. Süt proteini olan ve içinde laktoz barındıran bu köpükleri bir kaşık yardımıyla alın.
- Köpük oluşmadığında, yağ tamamen saf bir kıvama ve altın rengine ulaştığında ocağı söndürün.
- Yağı ılıyana kadar tencerede bekletin. Sonrasında yağı, tencerenin dibinde kalan köpüklerden arındırmak için temiz bir tülbent ile ayrı bir kaba süzün.
- Elde ettiğiniz ghee yağını kavanozlara aktarın.
Siz de bu yöntemlerle sade yağ yapabilir, dosha’nıza uygun ghee yağı kullanımlarını hayatınıza dâhil ederek yağın dengeli ve sağlıklı bir yaşam yolculuğuna olan desteğini hissetmeye başlayabilirsiniz. Dosha’nızı öğrenmek için dosha testimizi çözebilirsiniz.
