Bütünsel iyilik haline ulaşmanın temel faktörlerinden birinin finansal esenlik olduğunu biliyor musunuz? Günümüz dünyasında modern hayatın getirdiği stres yükü, şehir yaşamı, kurumsal hayat, giderek zorlaşan ekonomik koşullar gibi faktörler bir araya gelerek finansal kaygılara ve gelecek endişesine neden olabiliyor. Ancak ruhsal, zihinsel ve bedensel iyilik halimizi koruyabilmemiz için ekonomik kaygılardan da uzak olmamız önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Finansal wellbeing tam da bu noktada devreye girerek para ile ilgili konulara farklı bir açıdan yaklaşmamıza, bu konulardaki kaygı ve korkularımızı azaltmamıza, bağımlılıklarımızı bırakmamıza yardımcı oluyor.
Finansal Wellbeing Nedir?
Finansal esenlik olarak da adlandırılan finansal wellbeing, bireyin maddi olarak refah seviyesini ve bununla gelen memnuniyet düzeyini değiştirerek kişiyi daha farkındalıklı bir yaşama davet ediyor. Wellbeing yani “iyi oluş” halinin finansal anlamda da mümkün olabileceğini gösteren bir yaklaşım sunuyor. Bireysel olarak parayla ilişkinizin nasıl olduğunu, maddi bağımlılıkları, farkındalıklı tüketimi, bütçe planlamalarını sorgulayarak hayatınızın finansal alanını düzenlemenize yardımcı oluyor. Finansal wellbeing kavramının içinde finansal okuryazarlık, finansal planlama, finansal tatmin gibi farklı alt başlıklar yer alıyor. Bütün bunlar; günlük yaşamımızda üzerimizde oluşan strese ek olarak finansal kaygılarımızın farkında olmamıza, onları değerlendirmemize ve anlamlandırmamıza yardımcı oluyor. Bu anlamlandırma hali; vaktimizin birçoğunu harcadığımız çalışma hayatımızdan tutun da birikim hedeflerimize, para harcama alışkanlıklarımıza, bu davranışlarımızla bağlantılı olarak verdiğimiz finansal kararlarımıza kadar etki ediyor. Dolayısıyla bu konular hakkında farkındalık kazanarak daha sağlıklı adımlar atmak ve parayla olan ilişkimizi yeniden gözden geçirmek mümkün oluyor.
Finansal Wellbeing Neden Önemli?
Kişinin maddiyata fazlasıyla önem vermesi, hayatındaki birçok noktayı maddi koşullara bağlaması, sürekli ve daha fazla para kazanmak istemesi; kaygı bozukluklarına, depresyona, tükenmişlik sendromuna, tüketim çılgınlığına veya kişinin ihtiyaçlarını karşılayamamasına neden olabiliyor. Aynı zamanda bu kişilerin sosyal ilişkileri, arkadaşlıkları, ikili ilişkiler içerisindeki tavırları da değişebiliyor. Ruhsal, zihinsel ve bedensel iyilik hali; finansal esenlikten etkileniyor ve tahmin edilenden çok daha derin etkilere sebep oluyor. Sürekli olarak para kazanmayı, parayı nasıl harcayacağını veya harcamaması gerektiğini düşünen kişiler; bütünsel iyilik halinden ve anda kalmaktan uzaklaşıyor. Dolayısıyla kendi iç huzurunu bulmakta zorlanıyor. Elbette kişileri bu hale getiren dış faktörler de var. Örneğin; üniversite sınavlarına hazırlanırken bile ileride en çok para kazandıracak meslekler ön plana çıkartılıyor. Bu sebeple öğrenciler, kendi yeteneklerine ve ilgi alanlarına göre seçim yapamıyor. Bu durum daha sonraki aşamalarda iş hayatında zorlanmaya ve mutsuzluğa sebebiyet verebiliyor. Benzer bir durum da iş hayatındaki finansal tatminsizliklerden kaynaklanabiliyor. Kişi beklediği maaşı alamadığında veya finansal olarak refah düzeyinde olmadığında sürekli bir sorgulama haline girebiliyor. Bu durum, onun çalışma potansiyelini ve verimliliğini etkileyebiliyor. Hem iş hayatında hem kişiyi iş hayatına hazırlayan önemli bir basamak olan üniversite sınavına hazırlık aşamasında maddi kaynaklarla ilgili kaygılar, insan hayatında belirgin ölçüde yer alıyor.
Finansal wellbeing ise bütüncül bir yaklaşımla para kazanmanın ötesinde kişinin yaşam tarzını, hayata bakış açısını, düşüncelerini, parayla olan ilişki biçimini, nasıl dengede olabileceğini, kariyer hedefini belirlemedeki rolünü düşündürüyor.
Bu farkındalığı kazanan kişiler, hayattaki amacını belirliyor ve tüm düşünce kalıplarının ötesinde kendi yollarını çizebiliyor. Finansal wellbeing, her anlamda tatmin edici bir hayat yaşayabilmemiz için bize geniş bir kapı açıyor.
Finansal Wellbeing Temel Bileşenleri
Bütünsel iyilik haline önemli bir noktadan yaklaşan finansal wellbeing kavramı, dört temel bileşenden oluşuyor:
Finansal Okuryazarlık
Finansal wellbeing kavramının en önemli bileşenlerinden biri olan finansal okuryazarlık, kişinin maddi gelirini yönetebilme ve planlayabilme sürecini kapsıyor. Bu konuda bilgi ve beceri sahibi olan kişi, finansal kararlarını daha doğru bir şekilde verebildiği ve birikimlerini daha doğru değerlendirebildiği için finansal iyilik haline kolaylıkla ulaşabiliyor. Finansal okuryazarlık konusunda bilgi sahibi olmak, eğer o alanla ilgili bir iş yapılmıyorsa tamamen kişisel çabaya bağlı olarak gerçekleşiyor. Bu bilgiyi edinmek için çeşitli kurslardan, kitaplardan ve ekonomistlerin görüşlerinden faydalanılabiliyor. Finansal kaynağınızı nasıl yönetebileceğiniz konusunda bilgi sahibi olduğunuzda aşırı ve gereksiz tüketimi önleyebilir, yatırım hedeflerinizi doğru bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Parayı nasıl yöneteceğinizi bildiğinizde kaygı, depresyon ve endişe halinden kurtulabilir ve sadece kendi yaşam amacınıza odaklanabilirsiniz. Aynı zamanda daha fazla para kazanabilmenin yollarını kendinizi sürekli yorarak değil, keyifle yapabileceğiniz işler üzerinden bulabilirsiniz.
Finansal Farkındalık
Finansal farkındalık kavramı; sahip olduğumuz paranın nereye ve ne şekilde harcanabileceğini öngören, böylece bizi aşırı harcamalardan ve yersiz borçlanmalardan uzak tutmaya yardımcı olan bir yaklaşım sunuyor. Bu yaklaşım, duygusal ve durumsal farkındalık olmak üzere birbiri ile bağlantılı iki ayrı ögeden oluşuyor. Duygusal farkındalık; parayla olan ilişkimizde memnuniyet, şükran, endişe gibi duyguları ve bunların bedenimizde yarattığı hisleri kapsıyor. Yani daha öznel bir değerlendirmeyi içine alıyor. Durumsal farkındalık ise mevcut finansal kaynağınızı daha objektif ve net bir şekilde ele almanıza yardımcı oluyor. Tüm bunları ele aldığımızda finansal farkındalık, gelir dengemizde öngöremediğimiz değişimlerle karşılaştığımızda nasıl önlemler alabileceğimizi anlamamızı sağlıyor. Finansal farkındalık kazanmak için uygulayabileceğiniz bazı yöntemler bulunuyor. Öncelikle gelir-giderlerini takip etmeniz, borçlarınız varsa ödemeniz ya da yapılandırmanız gerekiyor. Ardından gelir-gider dengenizi kurabilmek için kazandığınızdan fazlasını harcamamaya özen göstermeniz geliyor. Beklenmedik durumlar için fon oluşturmanız, hobileriniz için pay ayırmanız, birikim yapmanız ve büyük çaplı hedefleriniz için para biriktirmeniz; önemli adımlar olarak karşımıza çıkıyor. Bu adımlar sayesinde finansal sağlığın farkına vararak endişelerden arınmak mümkün oluyor.
Finansal Davranışlar
Finansal davranış yaklaşımı, durmadan akan hayatın içinde insan olarak her zaman doğru kararlar alamayabileceğimiz gerçeğini değerlendiriyor. Finansal davranışlar, finansal durumlarla ilgili karar alma mekanizmamızı etkiliyor. Birinci maddede bahsedilen finansal okuryazarlık, gelir yönetiminde doğru adımı atmak üzerine odaklanırken finansal davranış da insan olarak her zaman doğru adımlar atılamayabileceğini kabul ediyor. Duygularımız ve düşüncelerimiz arasında oluşan çatışmalar, tutarsızlıklar veya bunları etkileyen dış faktörler; finansal davranışı etkileyen önemli unsurlar arasında yer alıyor. Ancak bu çatışmaların da olabileceğini kabul ederek yola devam etmek ve akışta kalarak her an farkındalıkla yaşamak; riskli hareketlerin önüne geçebiliyor.
Finansal Tatmin
Bu yaklaşım, daha çok aldığımız finansal kararların ardından onun getirdiği sonuçlarla bağlantılı bir şekilde memnuniyet ve tatmin hissetmekle ilgili olarak karşımıza çıkıyor. Finansal tatmin, ihtiyaçlarımızı yeterli düzeyde karşılamaktan da geçiyor. Yani finansal tatmin dediğimiz kavram; her zaman çok daha fazlasına sahip olmayı istemekten çok, sahip olduklarımız sayesinde yapabildiklerimizden tatmin olmayı ifade ediyor. Bu durumda parayla olan ilişkimizde kendimize koyduğumuz blokajları kaldırmamız ve “Daha fazlasına sahip olursam daha mutlu olurum.” gibi bir düşünce kalıbından çıkmamız kolaylaşıyor. Böylece her şeyi maddi refah düzeyine bağlamadan dengede ve akışta kalarak yaşayabilmemizi sağlıyor.
Sonuç olarak finansal okuryazarlık, finansal farkındalık, finansal davranışlar ve finansal tatmin bir araya geldiğinde finansal wellbeing’e ulaşmak mümkün oluyor. Böylece bütünsel iyiliğe erişme yolunda da önemli bir adım atılabiliyor.
