Tabu olan ve de toplumumuzda konuşulmaktan kaçınılan, ancak birçok kişinin, ve beraberinde ailesinin, yakın çevresinin etkilendigi intihar, konuşmamız gereken çok önemli bir psikolojik bunalımı yansıtır.
Ölümü düşünmek, hayattan kaçmak, yok olmak nasıl olurdu gibi düşünceler hepimizin belli bir dönemden aklından geçebilir. Düşünceler ve dönemler geçicidir, ancak intihar eğiliminde olan bir kişi bu düşüncelerle kendini yalnız hisseder, kendini sürekli olarak yok olma arayışında bulur ve de bunu gerçekleştirebilmek için belli intihar metodlarını araştırmaya, ve de erişmeye çalışır.
Eğer kendinizi intiharı sürekli düşünürken buluyorsanız, bu girdabın içinden çıkış olduğunu bilmelisiniz. İlk yapmanız gereken ise uzman bir psikoterapistten veya psikiyatristten destek almak. Hissettiğiniz yoğun acı çok geçerli ve anlaşılabilir. Bu hislerle kendinizi yalnız ve çaresiz hissetmeniz de çok normal. Yeniden umut hissetmek her ne kadar imkansız gibi gelse de, bunun bir noktada mümkün olduğunu ve içinizde kaybettiğiniz neşeyi bulabileceğinizi hatırlayın.
Dünya İntiharı Önleme Günü vesilesiyle uzman ekibimizden Psikolog Koret Munguldar, intiharı 3 ana çerçevede inceliyor; intihara meyilli bireylerin yapabilecekleri, intihara meyilli kişileri çevremizde fark edip destek olmak yöntemleri ve intiharı ailesinde/yakın çevresinde deneyimlemiş kişilere yönelik öneriler. Bu 3 önemli başlığın detaylarını Koret Munguldar’ın anlatımıyla inceleyelim.
‘İntihar, ülkemizde çok fazla önem verilmeyen, hatta tabu haline gelen çok ciddi bir psikolojik sorundur. Yalnızlık ve anlaşılamama hissi ise bireyi intihara iten depresyonun baş belirtileridir.
Çok mutlu görünümü veren bireyler bile içlerinde bilmediğimiz savaşlar veriyor olabilirler. Birbirimize, iş yerindeki arkadaşlarımıza, komşumuza, sosyal medyada bağlantıda olduğumuz uzak ya da yakın bireylere, aile bireylerine elimizden geldiğince “Gerçekten Nasılsın?” sorusunu sormaya ve birbirimizin zor günlerinde yanında olmaya emek verelim.
İntihar önlenebilir, ve bazen bir kişinin acımızı bilmesi, dönüşü olmayacak eğilimlerden geri dönmemizi sağlayabilir.’
Uzman Psk. Koret Munguldar
Kendinizi intiharı sürekli düşünürken buluyorsanız, öncelikle bu girdabın içinden çıkış olduğunu bilmelisiniz.
“Artık bu acıya katlanamıyorum, tek çözümüm ölmek.”
“Kimse beni anlamıyor.”
Aktif olarak intihar etmeyi ve metodlarini düşünmek, hayattan bütün ümitlerini kesip bir ölümde kaçış aramak, ben olmasam çevremdeki insanlar daha iyi olur gibi düşüncelere dalmak, intihar eğiliminde olan bir kişinin zihin yapısını anlatır.
1.
Eğer kendinizi intiharı sürekli düşünürken buluyorsanız, öncelikle bu girdabın içinden çıkış olduğunu bilmelisiniz. Ve ilk yapmanız gereken ise uzman bir psikoterapistten veya psikiyatristten destek almak.
2.
Bu hisler sizi yalnızlaştırmış olabilir, kimsenin sizin anlamadığını düşünüyor olabilirsiniz. Fakat yalnız olmadığınızı bilmelisiniz. Duygularınızı ve düşüncelerinizi çevrenizle paylaşmaktan çekinmeyin. Tek bir cümlenin ve paylaşımın hayatınızı olumlu yönde değiştirebilecek gücü olduğunu hatırlayın.
3.
Yardım ve destek almaktan çekinmeyin. Yargılanmaktan korkmayın. Yardım istemek güçsüzlük, ayıp ya da yanlış değildir aksine ne kadar sevildiğinizi hatırlamanız için yapmanız gereken insani bir davranıştır.
4.
Özellikle belli durumların intihar eğilimini tetiklediğini fark ediyorsanız, psikolojinizin bir nebze daha dingin olduğu bir durumda kendinize zor dönemlerinizde rahatça ulaşabileceğiniz bir “güvenlik planı”oluşturabilirsiniz.
Bu planda;
- Tetiklendiğinizi, buhrana sürüklendiğinizi anladığınız durumları yazın. Örneğin, sosyalliğimi kesmek, yemeklerden tat almamaya başlamak, alkol ve uyuşturucu kullanımını artırmak, uyuyamamak, bütün dünyanin bana karşı olduğunu hissetmek gibi…
Bu davranışları tespit edip, ortaya çıkmaya başladıklarında fark etmek, duygu durumunuz daha ileriye gitmeden önlem almanıza yardımcı olacaktır.
- İntihar düşüncesi geldiğinde ulaşabileceğiniz güvendiğiniz ve size anında yardımcı olabilecek 2 veya 3 kişinin isimlerini, ve telefon numaralarını kolayca ulaşabileceğiniz bir yere yazın ve yanınızda taşıyın.
- Düşüncelerinizi dağıtmanıza yardımcı olacak 3 aktiviteyi listeleyin. Örneğin: çocukken izlemeyi sevdiğim bir filmi açmak, spor yapmak ya da yönlendirmeli nefes egzersizi yapmak.
- Sizi hayata bağlayan en küçük şeyi düşünün ve onu kağıda yazın veya resmini koyun; bu hayvan dostunuz olabilir.
- Çocukluğunuzdan gelen veya yeni oluşmus size umut veren gelecek hayalinizi, idealinizi yazın, resmedin.
- Evinizin yakınında olan hastanelerin ve ambulanslarin numara ve adreslerini yazin.
Bu güvenlik planınızın görünür ve erişilir bir yerde olmasına önem verin. Bu listeyi güvendiğiniz bir tanıdığınızla paylaşın. Bu durum paylaşmak zor geliyorsa; “beni neden dinlesinler”, “ben zaten kayıbım”, “ben onlara yük oluyorum” gibi korkuları beraberinde getiriyorsa hatırlayın, içinizi birine dökmek ve görüldüğünüzü bilmek korktuğunuzun aksine size ve çevrenize iyi gelecektir.
Şimdi de intihara eğilimi olan bir kişinin yakını olarak ne yapabilirsiniz ona değinelim.
1.
Yargısızca dinleyin.
Eğer biri sizinle intihar düşüncelerini, çaresizliğini ve yoğun depresif hislerini paylaşıyor ise elinizden geldiğince yargılamadan dinlemeye çalışın. Bir kişinin bu hisleri paylaşması gerçekten zordur ve eğer sizinle paylaşıyor ise bu ciddi bir yardım çağrısıdır.
2.
Dinlerken şefkatli ve meraklı olmaya özen gösterin.
Onun yaşadığı depresyona siz anlık olarak çözüm bulamayabilirsiniz, ancak ona sorularla ve varlığınızla çok büyük destek olabilirsiniz. Sorabileceğiniz sorular: ‘Nasıl hissediyorsun? Ne kadar zamandır böyle hissediyorsun? Sana kendini bu denli çaresiz hissettiren nedir? Bedenin nasıl hissediyor? Hiç yargılanmayacağını bilsen ne söylemek isterdin?’ gibi samimi ve anlamlı sorular olabilir.
3.
Ona hislerinin geçerli olduğunu hatırlatın.
Acı çeken bir kişiye: “şu anda çok üzgün, çaresiz, mutsuz olduğunu görebiliyorum, yasadığın deneyimlerin seni mutsuz hissettirmesi çok anlaşılabilir” gibi kişinin deneyimini onaylayacak cümleler, intihari düşünen bireyin kendini anlaşılmış hissetmesini sağlar. Anlaşılan kişi duygusal olarak rahatlar. İlk güdünüz çözüm sunmak veya pozitif şeyleri hatırlatmak olabilir, ancak öncelikle ona onu gördüğünüzü hissettirmeye çalışın.
4.
Kişinin yalnız kalmamasını sağlayın ve uzman desteği alın.
Kişileri dinleyip yanında olurken uzman desteğinin hem size hem de kişiye en doğru yolu göstereceğinin bilince olmak oldukça önemlidir. O sebeple muhakkak psikolojik yardım alması için destek verin. Kişi kendinde destek alacak gücü bulamayabilir, bu aşamada onun doğru kişilerle iletişime geçmesine yardımcı olun.
5.
Kendi psikolojik dengenizin sağlam olduğundan emin olun.
Eğer çok yakını iseniz, suçluluk, üzüntü, çaresizlik gibi hisler hissetmeniz doğal. Kendinizi yargılamayın. Bu süreçte siz de destek alın, ve ona yardımcı olmayı kendi yaşadığınız çaresizlik hissinin önüne koyun.
Son olarak, ailenizde veya yakın çevrenizden intihar etmiş biri varsa neler yapabilirsiniz, bunu inceleyelim.
Ailenizde veya yakın çevrenizden intihar etmiş biri varsa bunun travmasını yaşıyor olabilirsiniz. Maalesef, intihar eden kişilerin yakınları bunu bir aile sırrı olarak görmekte, suçluluk ve utanç hissi ile bu ölümü kapama ihtiyacı duyabilirler.
Konuşulmayan ve üstü örtülen ailedeki bu kayıp, yokluğu ile çoğu zaman aile bireylerinin bilinçaltında derin izler bırakır. Bu konuda sizin de bir uzmandan destek almanız ilk önerim olacaktır. Böylece bu travmatik kaybı anlamlandırmanız sizin kendi yolculuğunuz için çok faydalı olacaktır.
Kendini ifade etmek, duyguları sansürlemeden anlatmak ve sizinle benzer deneyimi yaşayan insanlarla buluşarak sanal veya yüz yüze olan grup paylaşım alanlarına dahil olmak da yalnız olmadığınızı hatırlatacak ve size iyi gelecektir.
Tüm sorumluluğu tek başınıza yüklenmek zorunda olmadığınızı hatırlayın. Yalnız değilsiniz ve paylaşmanın gücü en büyük kurtarıcınız. Ve hatırlayın; sevgi, birliktelik ve farkındalıkla her şeyin üstesinden gelebiliriz.
Uzman Psk. Koret Munguldar
