Ayurvedik beslenme, yeme alışkanlıklarını sıfırlayarak bedeni dinlendirmeyi amaçlayan tariflere sahip. Bu tarifler arasında bulunan ve detoks için sıklıkla tercih edilen kitchari, Ayurveda mutfağının süper besini olarak biliniyor. Zengin içeriği ve besleyiciliğiyle bu geleneksel lezzet, Ayurveda öğretisinde aynı zamanda tedavi amaçlı da kullanılıyor. Bir sağlıklı beslenme tarifinin çok ötesinde faydalar sağlayan kitchari, yüksek besin değeriyle dikkat çekiyor. Vücudun protein ihtiyacını karşılayan amino asit bakımından zengin içeriğiyle bu lezzetli yemek; sindirimi yumuşatıyor, kan şekerini düzenliyor, bedene enerji veriyor ve zihni berraklaştırabiliyor. Kısacası 5000 yıllık Ayurveda geleneğinin baş tacı kitchari, modern diyet trendlerinin yapamadığını yaparak vücudu gerçek anlamda temizlemeyi başarıyor.
Ayurveda’nın Süper Besini: Kitchari
Ayurveda tıbbında da yeri olan kitchari, tüm dosha tipleri tarafından tüketilebiliyor çünkü özel tarifiyle doshaları yeniden dengelerken aynı zamanda tüm bedeni temizliyor. Tek bir tabakla âdeta mucizeler yaratması, bu yemeğin Ayurvedik beslenme düzeninde baş tacı edilmesini sağlıyor. Aslında tüm düzenli beslenme alışkanlıkları, yeme alışkanlıklarını değiştirerek sindirim sistemine bir anlamda bypass yapabiliyor. Bununla beraber kitchari gibi özel besinler, vücudun toksin atımını hızlandırabiliyor. Bu sebeple kitchari, tek başına sağladığı bu muazzam faydayla arındırıcı bir yemek olarak öne çıkıyor.
Kelime karşılığı olarak “karışım” anlamına gelen kitchari, aslında tarifin de özetini veriyor. Çorba kıvamında pişirilen tahıl ve baklagiller, tarifin ana unsurlarını oluşturuyor. Yemeğin yapımında sıklıkla beyaz pirinç ve maş fasulyesi kullanılıyor. Bunun yanı sıra bazı tariflerde mercimek benzeri diğer kepekli tahılların da kullanıldığı görülebiliyor. Şaşırtıcı bir biçimde birçok kişide sindirim zorluğu yaşatan baklagiller, bu tarifte bağırsak dostu bir etki gösteriyor. Yoğun ve dengeli içeriğiyle toksin atımı için gerekli enerjiyi sağlayan yemek, aynı zamanda bağırsak hareketliliğini de artırabiliyor.
Kitchari’nin Faydaları
Ayurveda uygulayıcıları, dosha dengesini düzenleyerek sindirim sağlığının yeniden yapılanabilmesi için bu süper besinden yardım alıyor. Yemeğin sunduğu faydalara kısaca değinelim:
- Geleneksel Ayurveda tıbbı, kitchari’yi panchakarma detoksunun bir parçası olarak kullanıyor. Detoksifikasyon sürecini kolaylaştıran besin, aynı zamanda kişiye gününü geçirecek kadar enerji de sağlıyor. Yani diğer oruç içerikli detokslardan farklı olarak kitchari detoksunda fiziksel güç kaybı yaşanmıyor.
- Geleneksel Ayurveda tıbbında agni yani sindirim ateşi, sağlığın altın anahtarı olarak kabul ediliyor. Kısaca özetleyecek olursak zayıf veya dengesiz agni, vücutta toksin birikimi olarak yorumlanırken sorunsuz çalışan sindirim sistemi, iyi agni’yi teşvik ediyor. Bu benzersiz tarifte yer alan dosha dostu baharatlar da iyi agni’yi besleyerek vücuda denge kazandırıyor.
- Kitchari aynı zamanda bağırsak hareketliliğini düzenleyerek sindirimin iyileşmesine yardımcı olabiliyor. Bu iyileşme sayesinde birikmiş toksin yükü hem vücut dokularından hem zihinden atılabiliyor. Böylece enerjisini ve canlılığını kazanan beden, genel zindeliği ve sağlığı artıracak biçimde güç kazanabiliyor.
Kitchari ve Detoks
Genel anlamda beden temizliği içeren bir detoks programında ana yemek olarak bir kâse kitchari, yeterli oluyor. Bunun yanı sıra dosha dengesini sağlamak için Ayurvedik çaylar ve sindirimi kolaylaştıran haşlanmış sebzeler, detoksa dahil edilebiliyor. 3 ila 10 gün arasında değişen sürelerde uygulanan kitchari detoksuna başlamadan önce geleneksel olarak bir ön temizlik yapılması tercih ediliyor. Buna göre asıl detoks süresinden bir hafta öncesinde beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapılmaya başlanıyor. İşlenmiş yiyecekler gibi beslenme düzeninden çıkarılmak istenen tüm besinler, bu bir haftalık sürede kesiliyor. Aynı zamanda kitchari detoksu boyunca tüketilmemesi gereken şeker, kafein, kahve ve alkol alımı da sona erdiriliyor.
Kitchari ile detoks uygulanırken bu süper besin, öğle ve akşam öğünlerinde ana yemek olarak tercih ediliyor. Sabah kahvaltısı ise tahıl ağırlıklı hazırlanıyor. Bunun yanı sıra bedenin susuz kalmasını engelleyecek şekilde hidrasyona özellikle dikkat ediliyor. Bedenin kaybettiği suyu geri kazanabilmesi için mutlaka 8 ila 12 bardak arasında su tüketiliyor. Gerektiğinde su alımı çeşitli Ayurvedik bitki çaylarıyla da destekleniyor. Öğünler arasında ciddi açlık hâllerinin yaşanması durumunda taze meyve veya çiğ fındık tüketilebiliyor.
Detoksun sona ermesiyle bir plan dâhilinde diğer yiyecekler yavaş yavaş beslenme rutinine ekleniyor. Yine de ilk birkaç gün beslenme düzeninde mutlaka kitchari tüketilmeye devam ediliyor. Böylece sindirim sisteminde yakalanan denge, korunabiliyor.
Kitchari Tarifi
Yemek tarifini uygulamaya geçmeden önce çok kısa bir ön hazırlık yapılıyor. Bunun için temiz içme suyu ile yıkanan maş fasulyeleri bir gece önceden suda bekletiliyor. Ertesi gün süzülen mercimekler ve yıkanarak süzülmüş basmati pirinç, pişirmeye hazır bir biçimde bekletiliyor. Kitchari tarifinin önemli ayrıntılarından biri olan baharatları mümkünse taze öğütmek gerekiyor. Bunun için tane kimyon ve kişniş, iki dakika kadar yüksek ateşte ve yağsız tavada kavruluyor. Kavrulan baharatlar öğütücü veya havan yardımıyla toz hâle getiriliyor. Elbette bu tarifte baharatlar hazır toz hâlde de kullanılabiliyor. Yine de taneleri kavurmak, baharatların yoğunluğu ve rayihanın gücü sebebiyle tercih ediliyor. Bu lezzetli tarife geçmeden önce malzemelere bir göz atalım.
Malzemeler
- 1 su bardağı yıkanmış basmati pirinç
- ½ su bardağı geceden ıslatılmış maş fasulyesi
- 3 su bardağı sıcak su
- 2 yemek kaşığı sade yağ (Ghee, Hindistan cevizi yağı ya da zeytinyağı.)
- 1 küçük boy yemeklik doğranmış soğan
- 1 su bardağı doğranmış kabak ve havuç (Alternatif olarak ıspanak, pazı ve mantar gibi mevsim sebzeleri de tercih edilebilir.)
- 1 tatlı kaşığı rendelenmiş taze zencefil
- 1 adet çubuk Seylan tarçını
- 1 adet karanfil
- ½ tatlı kaşığı siyah hardal tohumu
- ½ tatlı kaşığı toz zerdeçal
- ½ tatlı kaşığı kişniş tohumu
- ½ tatlı kaşığı tuz
- Bir tutam şeytan teresi
Baharatlar kavrularak kullanılacaksa kavurma işleminden sonra yavaş yavaş pişirme aşamasına geçiliyor. Tencereye alınarak ısıtılan sade yağa (ghee) önce hardal tohumları ekleniyor. Elbette bu aşamada vegan diyete uygun olacak şekilde zeytinyağı veya Hindistan cevizi yağı da tercih edilebiliyor. Daha sonra çatırdamaya başlayan hardal tohumlarının üzerine yemeklik doğranmış kuru soğanlar ekleniyor. Beş dakika boyunca sotelenen soğanların üzerine şeytan teresi (Asafoetida), toz zerdeçal, kimyon ve kavrulup öğütülmüş kişniş ile zencefil ilave ediliyor. Tüm karışım yaklaşık bir dakika boyunca soteleniyor. Ardından tencereye önce basmati pirinç sonra da maş fasulyesi ekleniyor. Lezzetlerin birbirine geçebilmesi için tüm malzeme birkaç kez karıştırıldıktan sonra tencereye sıcak su ilave ediliyor. Çorba görünümündeki karışıma tuz, defne yaprağı, çubuk tarçın ve karanfil ekleniyor. Son olarak karışıma küp küp doğranmış sebze ilave ediliyor ve tencerenin kapağı kapatılıyor. Kaynadıktan sonra altı kısılan yemeğin 15 dakikalık pişirme süresi boyunca suyunu çekmesi sağlanıyor. Sürenin sonunda tencerenin altı kapatılıyor. Kitchari’den defne yaprağı ve çubuk tarçın çıkarılarak yemeğin demlenmesi sağlanıyor. Krema kıvamı alarak yumuşayan kitchari, kıyılmış taze kişniş veya maydanoz yapraklarıyla servis edilerek tüketiliyor.
Siz de birçok faydası olan lezzetli kitchari’ye sofralarınızda yer ayırabilir, iyi agni‘yi besleyebilir, doshanızı dengeleyebilir ve sağlığınızı destekleyebilirsiniz. Dilerseniz bu eşsiz lezzeti sevdiklerinizle paylaşabilirsiniz.
