Aromaterapi, aromatik yağların kokularının beyin ve duygular üzerindeki etkisinden yararlanma amacıyla uygulanan bütünsel bir şifa aracı. Binlerce yıldan bu yana kullanılan yöntem; fizik, zihin ve ruh sağlığını dengeye kavuşturmayı amaçlar. Aromaterapinin uygulanma biçiminin uzmanlık gerektirmesi gibi bitkisel yağ karışımlarının ne şekilde hazırlanacağını bilmek de oldukça önemli. Bu yazımızda aromaterapi yağlarının özelliklerini ve “Aromaterapi yağları nasıl kullanılır?” sorusunun cevabını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Uçucu (Esansiyel) Yağların Özellikleri
Bütünsel iyileşme yolculuğuna yardımcı terapötik yöntemlerden biri olan aromaterapide, aromatik yağ olarak da adlandırılan uçucu yağlar kullanılabilir. “Aromatik yağlar nelerdir?” sorusunun cevabı bir hayli uzun olsa da yaygın olarak kullanılan uçucu yağ çeşitlerini şöyle sıralayabiliriz: nane, lavanta, bergamot, ylang ylang, papatya, gül, okaliptus ve yasemin.
Bitkilerin kök, gövde, yaprak, çiçek, kabuk ve meyve gibi kısımlarından elde edilen uçucu yağların özelliklerini incelemek gerekirse bunlar; renksiz ya da açık sarı renkli, uçucu, yoğun kokulu ve yağ kıvamında olur.
“Esans”, “aromatik” veya “eterik yağ” olarak da anılan uçucu yağların farklı üretim şekilleri bulunur. Bunun için bitki dokularının su ya da buhar aracılığıyla damıtılmasıyla elde edilmesi olan distilasyon yöntemi, bir çözücü madde içerisinde ekstre edilme işlemi olan ekstraksiyon yöntemi ya da soğuk sıkım yöntemi tercih edilebilir.
Aromaterapide uçucu yağlardan diğer bütünsel sağlık uygulamalarında olduğu gibi fiziksel, zihinsel ve ruhsal dengenin sağlanabilmesi için yararlanılır.
6000 yıldan bu yana kullanılan uçucu yağların yaşam deneyimini iyileştirmeye katkı sağlamasının sırrı da birçok faydalı bileşene sahip olmasında saklı. Uçucu yağların içeriğinde antioksidan, antibakteriyel, iltihap önleyici ve antimikrobiyal özelliklere sahip bileşenler bulunur. Peki, sayısız faydaya sahip aromatik yağlar nasıl kullanılır?
Uçucu Yağların Kullanımı
Aromaterapi kavramı, bazılarının aklına ilk olarak doğrudan solumayı getirse de uçucu yağların solumanın dışında başka kullanımları da mevcut. Bu yağlar, topikal olarak yani cilde uygulanarak kullanılabilir. Bu noktada konsantre yapıdaki uçucu yağları, sabit yağlar ile seyreltmeyi ihmal etmemelisiniz.
Uçucu yağlar, çok güçlü fizyolojik etkilere sahip oldukları için bu yağların yutulması hâlinde zehirlenmeye ya da cilde uygulanması durumunda alerjik reaksiyonlara neden olabileceğini unutmamalısınız. Yağı cildinize uygulayacağınızda alerjik reaksiyon geliştirip geliştirmeyeceğinizi tespit edebilmek için önlem almalısınız. Uçucu yağları, taşıyıcı yağlar ile seyrelttikten sonra cildinizin ufak bir bölümüne sürüp 24 saat gözlemlemelisiniz. Eğer cildiniz yağa karşı alerji geliştirirse etkilenen bölgeyi ılık sabunlu suyla yıkayıp iyice durulamalısınız. Böyle bir durumla karşılaştığınızda bir uzmandan yardım almalısınız.
Gerekli hatırlatmaları yaptığımıza göre “Uçucu yağlar nasıl kullanılır?” sorusunun cevabını adım adım keşfedebiliriz. Ayrıca afrodizyak etkili yağlarla ilgili daha fazla bilgi edinmek için “Hazzı Doruklara Çıkaran Afrodizyak Etkili Doğal Yağlar” adlı içeriği okuyabilirsiniz
Tropikal Kullanım
Topikal kullanım, tıpkı soluma gibi en çok tercih edilen kullanımlardan biri. Çünkü uçucu yağlar, topikal olarak uygulandığında cilt tarafından çok hızlı bir şekilde emilebilecek düşük moleküler ağırlığa sahip. “Uçucu yağlar cilde nasıl uygulanır?” sorusunun cevabını vermeden önce topikal uygulamalarda dikkat edilmesi gereken noktalardan birinin alerji testi olduğunu tekrar hatırlatmak gerek. Cildiniz kullanacağınız yağa herhangi bir alerji geliştirmediği takdirde aşağıda sıralayacağımız yöntemleri uygulayabilirsiniz:
- Seyreltilmiş uçucu yağ ile şakaklarınıza, nabız noktalarınıza, ayaklarınızın altına, kollarınıza, bacaklarınıza, karnınıza ve göğüs kafesinize masaj yapabilirsiniz. Böylece kaslarınızın gevşediğini ve eklemlerinizin rahatladığını hissedebilirsiniz.
- Yağların canlandırıcı ve detoks etkisinden yararlanmak için küvetinizi sıcak suyla doldurduktan sonra 5-10 damla uçucu yağ ekleyebilirsiniz.
- Ağrıyan bölgenizi rahatlatmak için bir kâse sıcak ya da soğuk suyun içerisine birkaç damla uçucu yağ ekleyebilirsiniz. Sonrasında bu suda ıslatılmış bir bezle sıcak ya da soğuk kompres uygulayabilirsiniz.
- Uçucu yağların saç sağlığına olan faydalarından yararlanabilmek için saç ürünlerinizin içine birkaç damla uçucu yağ ekleyebilirsiniz.
- Akne, böcek ısırıkları veya yara izleri için seyreltilmiş uçucu yağı merhem olarak kullanabilirsiniz.
Aromaterapi Difüzör Kullanımı
Aromaterapi yağlarını bulunduğunuz ortama yayabilmek için yağı daha küçük moleküllere parçalayarak havaya dağıtmaya yardımcı olan difüzörleri kullanabilirsiniz. Difüzöre ekleyeceğiniz aromatik yağı türünü; ortamdaki kötü kokuları gidermek, bakterileri öldürmek ya da bu organizmaların yayılmasını önlemek, öksürüğünüzü ve tıkanmış burnunuzu rahatlatmak gibi etkilere göre seçebilirsiniz. Difüzörlerin farklı çalışma prensipleri olmasından hareketle kafanızda şekillenebilecek “Difüzör nasıl kullanılır?” ya da “Aroma difüzör nasıl kullanılır?” sorularınızın cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.
- Uçucu yağların özellikle tıbbi faydalarından yararlanmak üzere havaya yayılmasını sağlayan nebülizatör difüzörleri kullanılabilir. Kullanım esnasında nebülizatöre yalnızca uçucu yağ damlatılır ve cihaz, yüksek basınç vererek yağı daha küçük moleküllere çevirir. Böylece yağ, havaya homojen şekilde dağıtılır.
- Difüzör kullanımında sıklıkla tercih edilen bir diğer cihaz olan ultrasonik difüzörlerin nebülizatörden farklı olarak su haznesi bulunur. Uçucu yağ, ultrasonik difüzörlerin su haznesine damlatılır ve cihaz, ultrasonik dalgalar yaratarak yağı moleküllerine ayırır. Ardından buhar çıkartarak yağın havaya karışmasını sağlar.
- Uçucu yağın ısı yoluyla havaya karışmasını sağlayan buhurdanlıklar ise su ve yağ karışımı ile çalışır. Buhurdanlığın haznesine su ekledikten sonra haznenin içine birkaç damla yağ koymalı, ardından altında yer alan mumu yakmalısınız. Hazne ısınmaya başladıkça yağ molekülleri havaya karışmaya başlar.
Difüzörün çeşidine bağlı olarak kullanmanız gereken uçucu yağ miktarı değişiklik gösterebilir. Bu sebeple doğru miktarı öğrenebilmek için cihazın kullanma talimatlarını okuyabilirsiniz. “Esansiyel yağlar nasıl kullanılır?” sorusunun diğer cevaplarını ise şöyle sıralayabiliriz.
- Uçucu yağı, şişesinden koklayarak doğrudan bir kullanım sağlayabilirsiniz.
- Pamuk ya da bir kumaş parçasına yağı damlatıp dolap içlerine, banyo dolaplarına ya da kokunun yayılmasını istediğiniz alana pamuğu veya kumaşı yerleştirebilirsiniz.
- İçine bir litre su koyduğunuz sprey şişesine 10-15 damla uçucu yağ ekleyip karıştırdıktan sonra spreyi havaya sıkarak kullanabilirsiniz.
Sabit (Taşıyıcı) Yağların Özellikleri
Sabit yağlar, bitkilerin çekirdeğinden soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen yağ çeşitlerine verilen isim. Sabit yağların elde edilmesi sürecinde soğuk sıkımın tercih edilmesinin sebebi, ısıl işlem gören bitki çekirdeğinin içeriğindeki faydalı bileşenleri yitirmiş olması. Bu nedenle ısıl işlemle ya da kimyasal çözücüler kullanarak elde edilen yağlardan uzak durmalısınız.
Sabit yağlar genellikle kokusuz olsa da bir uçucu yağa eklendiğinde aromayı değiştirebilir. Sabit yağların birçoğu, yenilebilir olmasının yanı sıra genellikle uçucu yağların içine eklenerek seyreltilmesine yardımcı olur.
Sabit yağ elde etmek için Hindistan cevizi, jojoba, ayçiçeği, kayısı çekirdeği, tatlı badem, zeytin, argan, kuşburnu, çörek otu ve üzüm çekirdeği tercih edilebilir. Peki, sabit yağlar nasıl kullanılır?
Sabit Yağların Kullanımı
Yüksek oranda sağlıklı bileşenler içeren sabit yağlar; gıdalara lezzet katmak, saç ve cilt bakımına katkı sağlamak, uçucu yağları seyreltmek için kullanılır. Bunun haricinde sabit yağların topikal kullanımından da yararlanılabilir.
Topikal Kullanım
Sabit yağlar, topikal kullanımda genellikle uçucu yağların seyreltilmesine yardımcı olmak için tercih edilir. Masaj yağı hazırlarken, cilt ya da saç bakımında kullanılırken uçucu yağların konsantre hâlinin kontrol altına alınmasına katkı sağlar. Ayrıca masaj yaparken ellerin cilt üzerinde daha kolay kaymasına ve yağın cilde nüfuz etmesine olumlu yönde etki eder.
Uçucu Yağlar ile Sabit Yağların Birlikte Kullanımı
Aromaterapide kullanılan yağları incelediğimize göre “Sabit yağlar, uçucu yağlarla nasıl kullanılır?” ve “Uçucu yağlar, nasıl seyreltilir?” sorularının cevabına geçebiliriz. Uçucu yağları seyreltmek için kullanılacak sabit yağların miktarı, sağlık durumuna ve yaşa göre değişiklik gösterebilir. Sağlıklı yetişkinlerde iki damla uçucu yağ için bir çay kaşığı sabit yağ kullanılabilir. 2-6 yaş arasında olan çocuklarda bir damla uçucu yağ için dört çay kaşığı sabit yağ, 6 yaş ve üzerindeki çocuklarda bir damla uçucu yağ için bir çay kaşığı sabit yağ eklenebilir. Yine de bu tür uygulamalarda herkesin tek ve biricik olduğunu, dolayısıyla ihtiyaçlarının farklılaştığını göz önünde bulundurmalısınız. Bu sebeple aromaterapi yağlarını kullanmadan önce aromaterapi uzmanınıza veya doktorunuza danışmalısınız.
Aromaterapi uygulaması hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz “Aromaterapi Nedir?” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
